Israëliër Gabriël Bach (94), aanklager in Eichmann-proces, overleden

Gabriël Bach, lid van het team van openbaar aanklagers in het proces tegen nazikopstuk Adolf Eichmann, is op 94-jarige leeftijd overleden. Dat melden Israëlische media. Na het Eichmann-proces werd Bach landsadvocaat en later ook lid van het Israëlische Hooggerechtshof.

Bach werd in 1927 geboren in Duitsland. Samen met zijn familie vluchtte hij in 1938 weg voor het naziregime naar Amsterdam, een maand voordat de Kristallnacht plaatsvond. Hij werd letterlijk Duitsland uit getrapt, zei Bach. Op het perron schopte een conducteur hem de trein in.

In 1940 vertrok de familie Bach per schip naar het toenmalige Britse mandaatgebied Palestina. Twee maanden later vielen de nazi's Nederland binnen.

Eenmaal in Palestina, sloot Bach zich op 16-jarige leeftijd aan bij de Hagana, een paramilitaire Joodse organisatie, die streed tegen de Britten. In 1948 trokken de Britten zich terug en werd de onafhankelijkheid van de staat Israël uitgeroepen.

Na een rechtenstudie in Londen keerde Bach terug naar Israël. Hij werd bekend om twee beroemde zaken die met de Holocaust te maken hadden: de smaadzaak rond de van oorsprong Hongaars-Joodse advocaat Rudolf Kastner, die gecollaboreerd zou hebben met de nazi's en het proces tegen Adolf Eichmann, een van de hoofdverantwoordelijken voor de Holocaust.

Smaadzaak

Kastner wist na onderhandelingen met diezelfde Eichmann in 1944 bijna 1700 Hongaarse Joden te redden van deportatie naar Auschwitz. Ze konden per trein vluchten naar Zwitserland. De passagiers betaalden daarvoor in goud, diamanten en contanten.

Na de oorlog verhuisde Kastner naar Israël en ging hij werken bij het ministerie van Handel. In 1952 werd hij in een pamflet van een andere Hongaarse Jood beschuldigd van collaboratie. Kastner zou 400.000 Hongaarse Joden hebben opgeofferd om een kleine groep, waaronder zijn eigen familie en prominenten, te kunnen redden. De Israëlische regering begon namens Kastner een smaadzaak, maar verloor. Kastner had zijn "ziel verkocht aan de duivel", oordeelde de rechter.

Gabriel Bach ging vervolgens tegen de uitspraak in beroep bij het Hooggerechtshof. "Ik had een slecht gevoel over de tragedie en het onrecht dat hem was aangedaan. Ik probeerde mezelf in zijn positie te verplaatsen", zei Bach daarover. "Om hem te beschuldigen van verraad, terwijl het overduidelijk was dat hij een maximaal aantal Joden probeerde te redden van de dood, leek mij oneerlijk." In 1958 werd Kastners naam alsnog gezuiverd door het Hooggerechtshof. Kastner zelf maakte dat niet meer mee. Hij werd een paar maanden eerder vermoord.

Doodstraf voor Eichmann

Twee jaar later wist de Israëlische geheime dienst Mossad SS-kopstuk Adolf Eichmann op te sporen in Argentinië, waar hij leefde onder een valse identiteit. Eichmann werd ontvoerd en naar Israël gebracht. In Israël zou Eichmann vervolgens terechtstaan voor zijn rol in de Holocaust. Eichmann was als Obersturmbannführer bij de SS een van de hoofdverantwoordelijken voor de genocide op zes miljoen Joden.

Bach was zowel betrokken bij het onderzoek naar Eichmann als bij het proces zelf. Als plaatsvervangend advocaat-generaal fungeerde hij tijdens het proces samen met twee anderen als openbaar aanklager. Eichmann werd verantwoordelijk geacht voor het organiseren van het transport van miljoenen Joden naar nazivernietigingskampen, al hield hij zelf altijd vol dat hij slechts een bureaucraat was die deed wat hem werd opgedragen.

De Israëlische rechter veroordeelde Eichmann in 1961 tot de doodstraf. In 1962 werd Eichmann opgehangen. Het is de enige keer dat in Israël de doodstraf is voltrokken.

Bekijk hier een terugblik op het proces:

Voor Bach vormde de zaak tegen Eichmann "het hoogtepunt uit mijn loopbaan". In zijn memoires schreef Bach uitgebreid over het proces en de eerste keer dat hij Eichmann ontmoette: "Toen hij, de gevangene, naar mijn kamer werd geleid, zag ik mezelf weer als kind met mijn familie in Duitsland, daar op dat perron. Het was niet makkelijk om een neutrale gezichtsuitdrukking te houden."

Over het proces schreef hij: "Ik zal dat eerste moment niet vergeten, toen de rechters de rechtszaal binnenkwamen, met het symbool van de staat achter zich. En deze man, wiens volledige verlangen het was om ons volk uit te roeien, stond terecht in de soevereine Joodse staat. Het belang van het oprichten van de Staat Israël was voor mij opeens duidelijker dan ooit."

Bach overleed vrijdag en is vandaag begraven in Jeruzalem.