Zelfs met nieuwe regels krijgen sommige generaal-pardonners geen Nederlands paspoort

Nog steeds lukt het mensen niet om de Nederlandse nationaliteit te bemachtigen, ook al kregen ze in 2007 een verblijfsvergunning via een generaal pardon. Uit de eerste cijfers van een nieuwe regeling die de Tweede Kamer eiste blijkt dat er opnieuw mensen geweigerd zijn. Het gaat tot nu toe om circa tien personen, maar vreemdelingenrecht-advocaat Vera Kidjan vreest dat het niet bij deze tien mensen blijft.

De afgewezen personen kregen bij hun aanvraag om Nederlander te worden, te horen dat er nog twijfels zijn over hun identiteit, of dat ze niet aan de huidige inburgeringseisen voeldoen. Dit gebeurt ondanks de aanpassing van de regels, die dat zouden moeten verhelpen.

Staatssecretaris voor Asielzaken Eric van der Burg vindt dat goed uit te leggen. "Als iemand zegt uit land X te komen en de IND denkt uit land Y, dan is dat een probleem. En dat is in het grootste deel van de afwijzingen het geval."

'Tweederangsburgers'

In 2007 kregen ruim 28.000 migranten in één keer te horen dat ze toch in Nederland mochten blijven. Het ging om mensen die vaak al in de jaren 90 naar Nederland waren gekomen en nog steeds in een asielprocedure zaten. Vanwege nieuwe asielwetgeving kregen zij daarom allemaal een verblijfsvergunning.

Maar die verblijfsvergunning gaf niet automatisch recht op het Nederlanderschap. Daarvoor moest de aanvrager aan een aantal voorwaarden voldoen, zoals het overleggen van geboortepapieren. Ruim 8000 van hen is dat niet gelukt. Zij konden geen geldig paspoort of geboorteakte overleggen, bijvoorbeeld omdat ze niet naar hun geboorteland durfden te reizen, of omdat de lokale autoriteiten niet meewerkten.

Onder anderen misdaadverslaggever Peter R. de Vries riep politici vorig jaar op deze mensen niet langer als "tweederangsburgers" te behandelen. Als ze gewoon in Nederland mogen verblijven, kan het Nederlanderschap hun toch niet worden geweigerd, was de redenering.

320 paspoorten verstrekt

Ook een meerderheid in de Tweede Kamer dwong toenmalig staatssecretaris Broekers-Knol om aan deze situatie een einde te maken. Er kwam per 1 november een nieuwe regeling om het alsnog mogelijk te maken voor deze groep om Nederlander te worden. De documentatie-eis werd geschrapt en mensen hoeven niet meer verplicht afstand te doen van de oorspronkelijke nationaliteit. Die versoepeling werd eerder in 2021 al ingevoerd voor de ongeveer 2000 minderjarigen uit de groep.

Van de ruim 8000 vergunninghouders die sinds de versoepeling een Nederlands paspoort konden aanvragen, hebben tot 1 januari van dit jaar 1670 mensen dat gedaan, laat het ministerie van Justitie en Veiligheid weten. Daarvan hebben 320 aanvragers inmiddels de Nederlandse nationaliteit.

Uit die eerste resultaten blijkt ook dat tot nu toe ongeveer tien mensen opnieuw te horen hebben gekregen dat ze toch geen Nederlander kunnen worden.

De afwijzingen verbazen advocaat Kidjan. Zij ziet in haar praktijk de laatste weken meer cliënten die worden afgewezen. "Ik constateer dat het mensen nog steeds onmogelijk wordt gemaakt Nederlander te worden, met name mensen die als kind alleen naar Nederland kwamen. En de ouders van de kinderen die al wel de Nederlandse nationaliteit hebben gekregen. Deze mensen worden bijvoorbeeld onder het mom van 'grote twijfel' alsnog afgewezen. Maar dat is nogal een vaag criterium om nu nog weer mee te komen", zegt Kidjan.

Lange wachttijd bij gemeenten

Ook Vluchtelingenwerk Nederland krijgt van generaal-pardonners te horen dat zij toch problemen hebben met de aanvraag. Opvallend is dat er van slechts 1670 mensen een naturalisatieverzoek bij de IND ligt. Dat kan te maken hebben met de lange wachttijden bij gemeenten, zegt Evita Bloemheuvel van Vluchtelingenwerk.

"Een naturalisatieverzoek moet allereerst in de woonplaats worden aangevraagd. Maar bij gemeenten zijn er lange wachttijden door corona, en doordat er veel aanvragen liggen van Syriërs die na vijf jaar verblijf in Nederland ook kunnen naturaliseren", legt ze uit.

Wat Vluchtelingenwerk verder opvalt is dat met name oudere mensen niet worden uitgenodigd om een aanvraag in te dienen, of te horen krijgen dat ze geen inburgeringsexamen hebben gedaan. "Veel mensen hebben destijds ontheffing gekregen van de inburgeringseis, omdat ze bijvoorbeeld niet bij machte waren de taal te leren. En dat brengt ze nu in problemen", ziet Bloemheuvel.