Nederlandse Netflix-film ANNE+: 'Iets positiefs voor jonge queers'

• Maartje Geels

  redacteur Online

190 landen en ondertiteld in 32 talen, maar toch gewoon in Nederland gefilmd. Zelden rolt streamingdienst Netflix een Nederlandse productie zo groot uit. Toch kunnen abonnees van overal ter wereld vanaf vandaag ANNE+ bekijken, een Nederlandse film over het liefdesleven van de twintiger Anne in Amsterdam.

De film is een vervolg op de gelijknamige serie, die eerder hoge ogen gooide. De reeks, geregisseerd door Valerie Bisscheroux, werd meerdere keren genomineerd voor de Gouden Kalveren en de prestigieuze mediaprijs Prix Europa.

De afleveringen verschenen na een succesvolle crowdfundingsactie op Youtube, onder de vlag van omroep BNNVARA. Cast en crew werkten vrijwillig mee, later meldde Netflix zich als koper. "Toen gingen we vrijwel meteen praten over een vervolg. Zij zagen een film heel erg zitten, wij hadden er nog niet eens aan gedacht", vertelt actrice Hanna van Vliet. Van Vliet nam de hoofdrol op zich en was nauw betrokken bij het maakproces.

De serie en film vertellen het verhaal van een jonge queer vrouw in Amsterdam en haar vriendengroep. Thema's als vriendschap en liefde komen aan bod, maar wie ANNE+ kijkt heeft al snel door: genderidentiteit en seksuele identiteit spelen een belangrijke rol. Anne is bijvoorbeeld bevriend met haar ex, Lily, en met het homostel Teun en Max. Ook leert ze Doris kennen, een trans man midden in zijn transitie.

Een still uit ANNE+:

Mediawetenschapper Linda Duits (Universiteit Utrecht) is niet verbaasd dat Netflix aanklopte. "Lhbtq-representatie staat in de belangstelling. Dat heeft te maken met het verhoogd activisme in de samenleving. We zien een opleving van het feminisme en antiracisme, die bewegingen zetten sterk in op identiteit. Dit onderwerp hoort er ook bij."

Niet alleen maar trauma

Toch was het voor Van Vliet belangrijk dat de serie niet alleen focuste op het lhbtq-zijn. "Onnadrukkelijke representatie", noemt ze dit. Van Vliet: "Er zitten veel verschillende soorten queerkarakters in, maar het komt niet de hele tijd nadrukkelijk ter sprake." Evengoed moesten de serie en film niet alleen over trauma gaan. "Het is niet zo dat er maar één gay personage is, dat vanwege zijn gay-zijn alleen maar traumatische dingen meemaakt." Want dat laatste ziet Van Vliet in de media nog te veel terug.

Volgens Duits is de mediarepresentatie van lhbt+'ers momenteel beter dan ooit. Zij herkent wat Van Vliet zegt. "Representatie gaat er niet alleen over dat je op tv homo's ziet. Het gaat er ook om dat je niet alleen gays ziet die bijvoorbeeld op Geer en Goor lijken."

ANNE+ is daar wat Duits betreft in geslaagd. "Je ziet een lesbisch hoofdpersoon die dingen beleeft, het is allemaal heel alledaags. En dan zijn er ook nog eens een heleboel verschillende lesbische personages."

De filmtrailer van ANNE+:

Ook is het volgens Duits belangrijk dat in lhbtq-verhalen niet altijd de nadruk wordt gelegd op trauma. "Vroeger ging bij lhbtq-personages de verhaallijn altijd over uit de kast komen. Was dat gebeurd, dan werd het personage afgedankt."

De makers wilden daar nadrukkelijk bij wegblijven, zegt actrice Van Vliet. "We wilden iets positiefs maken voor jonge queers, maar ook voor hun ouders. Zodat de ouders niet in paniek schieten als hun kind out komt", vervolgt ze. "Ouders reageren soms slecht op een coming out. Ze willen dat hun kind het zo makkelijk mogelijk heeft en reageren uit bezorgdheid".

Nederland voorbeeldland?

ANNE+ sloeg in het buitenland aan. Nu de film wereldwijd op Netflix te zien is, roept dat een beeld op van Nederland als voortrekkersland qua lhbtq-rechten. Dat is niet helemaal terecht, vindt Van Vliet. "De wereld ziet ons als heel progressief, maar als je naar de Rainbow index kijkt - een jaarlijkse ranglijst waarop Europese landen gerangschikt worden op hun inzet voor lhbtq'ers - staat Nederland op plaats 13."

Volgens haar valt er bijvoorbeeld nog veel te winnen op het gebied van meerouderschap en discriminerend geweld.

Nee, een geslaagde media-productie lost zeker niet alle problemen op waarmee de lhbtq-gemeenschap kampt, erkent ook Duits. Maar goede representatie kan wel leiden tot bijvoorbeeld minder geweld. "Als jouw identiteit nooit getoond wordt in films en series, dan voelt dat als miskenning. Het kan de deur zelfs openzetten naar geweld, want je wijkt af van wat mensen dagelijks te zien krijgen", legt de mediawetenschapper uit. "Hoe afwijkender je bent, hoe kwetsbaarder. Representatie doet iets met hoe mensen in het echte leven worden buitengesloten."

'Diversiteit is iets bijzonders'

Actrice Hanna van Vliet hoopt dat kijkers uit ANNE+ meenemen dat diversiteit iets bijzonders is. "Dat mensen denken, wat is het eigenlijk mooi dat er diversiteit bestaat." De bedoeling, zo vervolgt ze, is dat kijkers zich verbonden voelen met de personages, "queer of niet queer".

In Nederland kreeg ze tot dusver positieve reacties. "Ik word aangesproken door heterovrouwen van 50 en zelfs door heterojongens van in de twintig. Ik ben lesbisch en kijk m'n hele leven al heterofilms. Voor hetero's is het dan toch alleen maar verrijkend om een keer een queer romcom te zien?"