'Dopingtest' in de maak voor schildkliermedicijn; schaatsgeruchten houden aan
Schildklierhormonen staan niet op de dopinglijst, toch werkt de Dopingautoriteit aan een methode om misbruik door sporters op te sporen. Dat wordt bevestigd na onderzoek van de NOS en het Noordhollands Dagblad.
Dopingexperts zeggen nog altijd aanwijzingen te hebben dat schildkliermedicatie onder topsporters wordt gebruikt, zonder medische noodzaak. Het middel zorgt voor meer energie en een snellere vetverbranding. Door nu een 'dopingtest' te ontwikkelen, hopen de experts op een afschrikwekkend effect.
"Zo spoedig mogelijk proberen wij een test op te zetten", zegt Peter van Eenoo, hoofd van het dopinglaboratorium in Gent, de organisatie die de detectiemethode moet ontwikkelen. Als het meezit, is de test eind dit jaar af. "Als wetenschapper kun je geen garanties geven, maar ik heb wel goede hoop."
Er is haast geboden, vindt hij. "Als het op die dopinglijst komt, dan willen we uiteraard direct klaar staan. We willen niet meemaken, zoals bij groeihormoon en epo is gebeurd, dat er geen test voorhanden is als het verboden wordt."
Die geruchten worden tot op de dag van vandaag verder bestendigd.
Momenteel wacht wereldantidopingagentschap WADA, hoeder van de dopinglijst, een aantal studies af die later dit jaar verschijnen over de effecten van het gebruik van schildkliermedicatie in de sport. De uitkomsten hiervan zijn nog onduidelijk al denkt de Dopingautoriteit dat de eventuele beschikbaarheid van een detectiemethode helpt in de lobby om het schildklierhormoon op de dopinglijst te krijgen.
Schadelijke gevolgen
"Tot die tijd kunnen we niet veel, behalve mensen voorlichten over de zeer schadelijke gevolgen van het nemen van hormonen als je niet ziek bent", zegt Vincent Egbers, voorzitter van de Dopingautoriteit. Waarom 'Thyrax' onder gezonde topsporters geliefd zou zijn, is hem een raadsel. De potentieel positieve effecten op prestaties wegen niet op tegen de gezondheidsrisico's. Hartritmestoornissen of hartfalen, botontkalking en spierkrampen liggen op de loer.
Het liefst wil Egbers dan ook handhaven en controles uitvoeren in bloed- en urinestalen van atleten. Maar dat is niet toegestaan als middelen niet op de verboden lijst staan.
"Het verhaal begon een aantal jaar geleden", herinnert Van Eenoo zich. "Toen er geruchten opdoken dat in bepaalde sporten, waaronder het schaatsen en het wielrennen, het schildklierhormoon genomen werd zonder dat daar directe aanleiding voor was. Zoiets roept vragen op rond doping. Waarom gebruikt men een geneesmiddel terwijl men niet ziek is?"
Hij doelt op het jaar 2018. Toen kwam aan het licht dat diverse schaatsers aan de schildkliermedicatie zouden zitten zonder medische noodzaak. Diverse schaatsprominenten spraken zich uit tegen het opzoeken van grenzen met dit middel. In een brief, gericht aan topschaatsers, waarschuwde de bond voor onnodig gebruik. Schaatsploeg Jumbo-Visma deed schildkliermedicatie volledig in de ban.
Potje met geld
Door deze gebeurtenissen ontstond bij de Dopingautoriteit het idee voor een 'dopingtest' voor schildklierhormonen. Er werd een potje met geld gereserveerd om de test vanuit Gent te laten ontwikkelen. Daar heeft men nog altijd indicaties dat het middel 'in zwang' is binnen het schaatsen.
"De Dopingautoriteit ving als een van de eerste organisaties de geruchten op", zegt Peter van Eenoo, hoofd van het Belgische dopinglaboratorium. Hij doelt op het gebruik van schildkliermedicatie in het langebaanschaatsen. "En uiteraard, als je langebaanschaatsen zegt dan denkt iedereen aan Nederland. De Dopingautoriteit heeft goede voelsprieten in het sportmilieu. En die geruchten worden tot op de dag van vandaag verder bestendigd."
De signalen die het Belgische dopinglaboratorium bereiken, zijn niet bekend bij de KNSB. "We hebben geen inzicht in wat er in de spreekkamer gebeurt", laat technisch directeur Remy de Wit van schaatsbond KNSB weten. Hij stelt in een uitgebreide reactie (PDF) dat de zorgen van destijds nu juist zijn weggenomen.
"Voor de medische begeleiding van langebaanschaatsers die voor Nederland in internationale wedstrijden uitkomen, maken we sinds drie jaar gebruik van onafhankelijke artsen. In algemene zin heb ik in die periode geen enkel signaal ontvangen dat op dit vlak iets geks aan de hand zou kunnen zijn."
Ook NOC*NSF geeft aan afgelopen jaren géén verontrustende signalen te hebben ontvangen. Integendeel, er werden protocollen opgesteld waardoor sportartsen niet meer op eigen houtje medicijnen kunnen voorschrijven. Bij een traag werkende schildklier moet de sporter voortaan naar een endocrinoloog worden doorgestuurd, waarbij het Erasmus MC als 'preferred partner' van sportkoepel NOC*NSF in beginsel de aangewezen plek is.
Grijs gebied
De indicatie die de sportkoepel en de KNSB niet zeggen te hebben, is er wél in het dopingveld.
Van Eenoo zegt aanwijzingen te hebben dat nog altijd de randen van het grijze gebied worden gezocht in de schaatssport. Hij baseert zich op indirect bewijs, zoals verhalen die hem ter ore komen vanuit de sport of informatie die sporters vrijwillig aangeven bij dopingcontroleformulieren.
"Dat geeft aan dat het niet zomaar een hype van het moment (2018, red.) was, maar dat er structureel gebruik wordt gemaakt van dat schildklierhormoon. Het waait niet gewoon over. Het is een blijver", weet Van Eenoo.
Ook Vincent Egbers herkent het geschetste beeld. "Er zijn nog steeds geruchten dat het wel wordt gebruikt. Dus ik kan niet zeggen dat het niet meer voorkomt. Aan de andere kant zeggen de sporters: het is niet verboden dus waarom zou ik het dan niet gebruiken? Ons standpunt is dat het niet verboden hoeft te zijn om het niet te gebruiken."
Waarom het langebaanschaatsen steeds terugkeert in de verhalen? Egbers kan het niet verklaren. "Het enige dat wij kunnen, is een trend zien. En we zien dat het voorkomt bij atleten die actief zijn in de schaatssport en het roeien. In andere sporten wordt het vaak niet aangegeven", zegt Egbers.
Vijf schaatsers, afkomstig uit meerdere ploegen, gaven afgelopen drie jaar aan schildkliermedicatie te gebruiken, meldt de Dopingautoriteit. Zij schreven dat vrijwillig op de dopingcontroleformulieren, net als drie wedstrijdroeiers.
"Ik durf niet te zeggen of het aan de cultuur van de sport ligt. Maar dat is iets dat we zeker nog moeten onderzoeken. We zijn nog niet klaar met dit dossier", zegt Egbers. "We gaan kijken of er misbruik wordt gemaakt van deze medicijnen op een andere schaal dan wij nu weten."
