'Eis van 5x levenslang ook signaal: hier kom je niet mee weg'
"Hij lijkt het vermoorden van mensen als een gewone bezigheid te ervaren", zei de officier van justitie vandaag over een dertiger met de bijnaam Worcc, lid van motorclub Caloh Wagoh. Hij is een van de vijf mannen tegen wie vandaag een levenslange gevangenisstraf is geëist voor betrokkenheid bij een groot aantal liquidaties. Tegen nog eens dertien andere verdachten vroeg het Openbaar Ministerie om gevangenisstraffen tussen de 20 en 30 jaar. Alleen voor de kroongetuige in de zaak was er een mildere eis, 10 jaar, omdat hij meewerkte met justitie.
Slechts een keer eerder vroeg het Openbaar Ministerie voor zo'n grote groep tegelijk om levenslang. Dat was in 2012, in het liquidatieproces Passage. Het OM eiste toen tegen zes verdachten de zwaarste straf die Nederland kent. Uiteindelijk werd vier maal levenslang opgelegd.
Saillant detail: een van de schutters die toen zijn veroordeeld, is de zoon van een verdachte die nu terechtstaat in het Caloh Wagoh-proces. Mogelijk zitten straks dus zowel vader als zoon levenslang vast.
Bijna 50
In totaal slijten in Nederland nu bijna vijftig mensen de rest van hun dagen achter slot en grendel, al wordt tegenwoordig wel na 25 jaar getoetst of iemand op termijn in aanmerking komt voor vrijlating. Twee tot levenslang veroordeelden hebben tot nu toe gratie gekregen.
De lijst met levenslang veroordeelden is de laatste jaren in rap tempo gegroeid. Dankzij onderschept berichtenverkeer is het de politie gelukt de daders achter een groot aantal afrekeningen te traceren. Het extreme geweld wordt door rechters zwaar bestraft.
Afgelopen woensdag nog legde de rechter levenslang op aan iemand die meerdere liquidaties heeft georganiseerd. Een van die moorden was een vergissing; het slachtoffer was een jonge vader uit Amsterdam die voor een crimineel uit de buurt werd aangezien.
Gezin door oog van de naald gekropen
Ook in de Eris-zaak, zoals het Caloh Wagoh-proces officieel heet, begingen verdachten bijna een fatale vergissing. De twee stonden klaar om met een raketwerper op een huis te schieten, maar het wapen deed het niet. Achteraf bleek dat ze op het verkeerde adres stonden. Een nietsvermoedend gezin kroop door het oog van de naald.
Zo'n vergissing kan te maken hebben met de sterkere taakverdeling bij liquidaties, zegt onderzoeker Barbra van Gestel. Zij houdt voor het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC), dat valt onder het ministerie van Justitie en Veiligheid, de ontwikkelingen rond liquidaties in de gaten. Deze maand publiceerde ze een nieuwe stand van zaken, voornamelijk gebaseerd op gesprekken met mensen uit de opsporingswereld.
Waar een huurmoordenaar vroeger zelf zijn doelwit in de gaten hield, zijn de taken nu opgeknipt. 'Spotters' en schutters vormen losse cellen, die niet precies van elkaar weten wat ze doen. "Ze communiceren in korte berichten. Dat klinkt heel efficiënt en professioneel, maar daardoor kunnen dingen wel sneller misgaan en leiden tot een vergismoord."
Bij menige afrekening wordt in het wilde weg met zware wapens geschoten. "Je ziet soms een slordige, grove en ook wel klunzige werkwijze", zegt onderzoeker Van Gestel. "Dat heeft voor een deel te maken met onervarenheid van schutters, maar ook met de aansturing van opdrachtgevers."
Uit onderschept berichtenverkeer blijkt dat die nogal eens tot haast manen en 'nevenschade' op de koop toe nemen. "Soms is het zelfs zo dat een moord opzettelijk in het bijzijn van familie en kinderen wordt gepleegd vanwege de intimiderende werking."
Juist het aanjagen van angst lijkt de laatste jaren een steeds nadrukkelijker doel, concludeert Van Gestel. "Vroeger was een liquidatie een uiterst middel om een conflict op te lossen, nu wordt het ook gebruikt om te intimideren en mensen die bij rechtszaken betrokken zijn onder druk te zetten."
Een deel van de liquidaties krijgt dus een extremer karakter, maar tegelijkertijd daalt het aantal. "Lange tijd hadden we twintig tot dertig liquidaties per jaar. Dat is sinds 2020 gehalveerd." Mogelijk speelt de aanhouding van een aantal criminele kopstukken een rol.
Forse eisen
Of een levenslange gevangenisstraf toekomstige daders zal afschrikken, is volgens Van Gestel zeer de vraag. Maar de zware eisen van vandaag zijn volgens haar ook bedoeld als signaal: met zulk geweld komt niemand weg.
De advocaat van de hoofdverdachte in de Caloh Wagoh-zaak vindt dat de eisen van vandaag "heel fors" zijn uitgevallen. "We leven kennelijk in een maatschappij waarin de straffen steeds zwaarder moeten worden", zegt raadsman Pieter Hoogendam.
"Vroeger kregen mensen maximaal 15 jaar voor een moord, nu is dat al gestegen naar 20 jaar of meer. Toch worden er nog steeds moorden gepleegd. Het zorgelijke is dus dat zwaarder straffen niet helpt."
De komende weken komen de advocaten van de verdachten aan het woord. In juli doet de rechtbank uitspraak en wordt duidelijk of het aantal levenslang gestraften in Nederland de vijftig zal overschrijden.
