Politie gaat taser inzetten, eerste agenten al met wapen op straat
Na jaren experimenteren kunnen politieagenten vanaf dit jaar landelijk gebruik maken van de taser. De politie is vorige week begonnen met het trainen van 17.000 agenten. De eerste agenten kunnen inmiddels met het stroomstootwapen de straat op.
Het gaat om een training van drie dagen waarbij een agent onder meer leert hoe het wapen ingezet kan worden, en wanneer dat de bedoeling is. Naar verwachting duurt het opleiden van alle 17.000 agenten een jaar.
Niet iedere agent krijgt een stroomstootwapen. Er komen er 3000 tot 4000 beschikbaar. Agenten kunnen die dan meenemen als ze de straat op gaan voor bijvoorbeeld een 112-melding.
Sinds 2017 wordt geëxperimenteerd met de inzet van het wapen. Daaruit bleek in 2019 dat ruim de helft van de mensen tegen wie het wapen werd gebruikt, psychisch labiel was of onder invloed verkeerde van alcohol of drugs. Een op de drie was niet aanspreekbaar. 95 procent van de verdachten was man. De politie verwacht dat deze verhoudingen grosso modo gelijk blijven bij de landelijke inzet.
Toenmalig minister Grapperhaus gaf eind 2019 groen licht voor de aanschaf van de wapens en trok daar 30 miljoen euro voor uit. Volgens hem bleek uit de experimenten dat alleen al het tevoorschijn halen van het wapen ertoe kan leiden dat mensen terugdeinzen en zich overgeven aan de politie.
Ook zei hij dat er jarenlang een gat heeft gezeten tussen de "knuppel en de pepperspray aan de ene kant en het vuurwapen en de inzet van honden aan de andere kant".
Inzet is omstreden
Het gebruik van het wapen is omstreden. Politieagenten moeten terughoudend en zorgvuldig omgaan met stroomstootwapens, zei Nationale ombudsman Van Zutphen in 2020.
Hij onderzocht twee incidenten in ggz-instellingen uit 2018. In het ene geval probeerden agenten een 37-jarige psychotische man onder controle te krijgen, bij een andere ggz-instelling werd het wapen gebruikt tegen een 73-jarige demente man. In beide gevallen ging het volgens Van Zutphen niet goed.
"We weten nog niet welk effect een of meer stroomstoten kunnen hebben op de lichamelijke gezondheid van kwetsbare mensen zoals ouderen, mensen met een zwak hart of in een psychose. Daarnaast is er de psychische schade. In de gevallen die ik onderzocht, is daar onvoldoende rekening mee gehouden."
Amnesty International
Ook Amnesty International uitte eerder ernstige bezwaren tegen het gebruik van de taser. Het wapen zou alleen in uitzonderlijke gevallen gebruikt mogen worden door specialisten. De mensenrechtenorganisatie waarschuwde ook dat er doden kunnen vallen als het wapen niet goed wordt gebruikt of in handen komt van de verkeerde personen.
Janis Tamsma, bij de politie verantwoordelijk voor de invoer van het stroomstootwapen, kent de kritiek, maar vindt dat het wapen het optreden van agenten juist veiliger en effectiever maakt.
"Omdat het een alternatief is voor situaties waarin je normaal veel zwaarder geweld zou moeten toepassen, of zelfs je vuurwapen zou moeten trekken. Denk aan een situatie waarbij iemand op een galerij met messen loopt te zwaaien, die niet reageert op pepperspray. In de huidige situatie ontstaat dan vaak een worsteling tussen politiemensen en zo'n persoon, met alle risico's van dien. Op het moment dat je een stroomstootwapen hebt, kun je zo'n situatie veel veiliger beëindigen", zegt Tamsma op NPO Radio 1.
'Geen noemenswaardig letsel'
Het wapen is tijdens de testfase zo'n 300 keer ingezet. Dat heeft volgens de politie niet voor "noemenswaardig letsel" gezorgd. Wel is besloten dat de schokmodus van het wapen, waarbij een agent een schok uitdeelt door de taser tegen iemands lichaam aan te drukken, alleen bij hoge uitzondering gebruikt wordt, laat een politiewoordvoerder weten. "Die is echt alleen voor een direct dreigende situatie."
De inzet van het stroomstootwapen zal de komende jaren gevolgd worden door de ombudsman, het Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg en GGD Amsterdam.