Nieuwe studie over omikron, dit weten we nu (nog niet)
Een grote studie uit het Verenigd Koninkrijk heeft meer duidelijkheid gegeven over omikron, de coronavariant die ons tot een nieuwe lockdown heeft gedwongen. "De meest betrouwbare data tot nu toe", bestempelt microbioloog en OMT-lid Marc Bonten de eerste resultaten van het lopende onderzoek van Imperial College. De onderzoekers hebben 56.000 besmettingen met omikron en 269.000 besmettingen met de eerdere 'deltavariant' bestudeerd. Wat is er nu duidelijk over deze nieuwe variant en wat nog niet?
Maakt omikron minder ziek dan delta?
Het korte antwoord is: waarschijnlijk wel. Volgens het Britse onderzoek is de kans 40 tot 45 procent kleiner om een dag of meer opgenomen te worden in een ziekenhuis. Volgens Bonten gaat het om een eerste schatting; "de onderzoekers benadrukken uitputtend hoe onzeker die schatting nog is, omdat we in een heel vroeg stadium van de opmars van omikron zitten".
Viroloog bij het UMCG Bert Niesters merkt op dat de variant nu nog vooral rondgaat onder jongeren, en zij worden sowieso minder ziek. "Als er straks meer ouderen besmet zijn en die komen wel in het ziekenhuis, dan hebben we nog steeds een groot probleem", zegt hij in het NOS Radio 1 Journaal.
De Britse onderzoekers corrigeren hun data voor het aantal jongeren: dat betekent dat ze in hun prognoses de leeftijden van de mensen die nu ziek worden meenemen. "Maar er zijn nog niet veel ouderen in de studie, dus als je daarvoor corrigeert weet je het nog niet zeker", zegt Niesters. Een kleinere groep onderzochte mensen betekent ook een grotere onzekerheidsmarge.
Wat betekent dit voor de golf die in Nederland op ons af komt?
Een minder ziekmakende variant zou misschien goed nieuws zijn, maar daartegenover staat dat de variant veel besmettelijker is dan delta. Omikron kan dan alsnog leiden tot flink meer ziekenhuisopnames.
"Zelfs als de helft van de mensen die anders zouden worden opgenomen, nu niet wordt opgenomen, maar er zijn tegelijkertijd heel veel mensen besmet, heb je toch een golf van opnames", zegt epidemioloog Frits Rosendaal (LUMC).
De hogere besmettelijkheid was reden voor het OMT om vorige week alarm te slaan: als er geen maatregelen werden genomen, is de verwachting van het RIVM dat er begin februari ruim vierduizend coronapatiënten een ic-bed nodig hebben. Ter vergelijking: op dit moment liggen er iets minder dan 600 coronapatiënten op de IC, en op het hoogtepunt van de eerste golf waren dat er zo'n 1400.
Het RIVM ging er in de modellen van uit dat de variant even ziekmakend is als delta. "Als je de aanname verandert, dat de kans op ziekenhuisopname minder is, dan zullen de voorspellingen natuurlijk iets anders, iets beter zijn", zegt Bonten. "Maar ook dan zijn er nog scenario's mogelijk die tot heel veel ziekenhuisopnames leiden."
Is de situatie in het Verenigd Koninkrijk goed te vergelijken met Nederland?
De onderzoekers hebben gekeken naar besmettingen in Engeland, van begin december. De situatie in Nederland is natuurlijk niet geheel hetzelfde, maar volgens Bonten is de situatie op een aantal vlakken goed te vergelijken. "Bijvoorbeeld de leeftijdsopbouw van de bevolking, hoe de gezondheidszorg georganiseerd is en de vaccinatiegraad."
Volgens Bonten zijn deze data over het algemeen beter te vergelijken dan de data uit Zuid-Afrika, waar de variant voor het eerst werd ontdekt. Uit een Zuid-Afrikaanse studie bleek dat er 80 procent minder ziekenhuisopnames waren bij omikron.
Wat betekent dit voor de maatregelen?
Hoewel er de nodige onzekerheden aan het onderzoek kleven, zijn sommigen op sociale media toch alvast hoopvol: kunnen we met een minder ziekmakende variant de maatregelen (deels) weer retour sturen? En zou deze variant positief nieuws kunnen zijn op de lange termijn?
Rosendaal is duidelijk: hij vindt dat er nog "alle redenen" zijn voor de maatregelen die nu gelden. "We zitten op een hoge golf, en daar komt een vloedgolf overheen. Nu lijkt die vloedgolf misschien mee te vallen, maar dat is geen reden om alles maar los te laten. Dus ik zou mensen op het hart drukken om een vrolijke, maar ingetogen kerst te vieren."
Wat betreft de lange termijn zegt Bonten dat het in de toekomst "theoretisch mogelijk is" dat we uiteindelijk naar een gunstigere situatie gaan met een veel besmettelijkere variant die minder ziekmakend is. Maar het is slechts "een van de mogelijkheden", benadrukt hij.
Ook Rosendaal vindt dat omikron in de toekomst "de ticket uit de pandemie" zou kunnen zijn. Dat is een optimistisch beeld, erkent hij, en er zijn door de onzekerheden van het onderzoek ook kanttekeningen bij het optimisme te plaatsen. "Het zou ook tegen kunnen vallen."
