Oppositie noemt plannen zorg 'bezuinigingen', maar economen betwisten dat
Komen de plannen voor de zorg neer op bezuinigingen of niet?
In het gisteren gepresenteerde coalitieakkoord staan maatregelen om richting 2052 de kostengroei met 4,5 miljard euro af te remmen. Het was olie op het vuur voor de oppositiepartijen, die schande spraken van deze "bezuinigingen".
Wat is er aan de hand?
De zorgkosten bedragen op dit moment zo'n honderd miljard euro per jaar. Door onder meer vergrijzing, een verwachte stijging van het aantal chronisch zieken en de verslechterende leefstijl zullen die uitgaven over veertig jaar zijn verdrievoudigd, waarschuwde adviesorgaan de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in september.
De WRR raadt onder meer aan om de kostengroei per 2052 met 4,5 miljard euro per jaar in te perken. Het aanstaande kabinet neemt dat advies dus over in het coalitieakkoord.
Toch een bezuiniging, dus?
Dat hangt er vanaf wie je het vraagt. Oppositieleiders gebruikten dat woord in hun eerste reacties, maar het kabinet heeft het over "afremmingen" en ook economen zien dit niet per se als bezuiniging. "De ambitie van dit kabinet is om de trend van groeiende kosten om te buigen", zegt zorgeconoom Xander Koolman in het NOS Radio 1 Journaal.
Ook hoogleraar gezondheidseconomie aan de VU Marcel Canoy vindt de term 'bezuiniging' niet gepast. "De zorg is de enige sector waar door het veld en in de politiek het woord 'bezuinigen' gebruikt wordt, terwijl het budget ieder jaar groeit. Je ziet dat we elk jaar een hoger percentage aan zorg uitgeven."
"Als je dat groeipad volgt", voegt Koolman toe, "dan gaat gemakkelijk de helft van de economische groei van de komende decennia naar de zorg. Nu heeft het kabinet gezegd dat ze die basisgroei niet meer willen volgen."
Hoe kunnen de kosten omlaag?
De coalitie wil onder meer harder gaan onderhandelen over de prijzen van nieuwe medicijnen en hoog-complexe zorg concentreren op een beperkt aantal plekken in het land. Ook willen de partijen "passende zorg" aanbieden. "Dat betekent dat je niet alleen zorg wil leveren op een plek of moment waarop het moet, maar dat je zorg levert waarvan aangetoond is dat het gezondheidswinst oplevert", stelt Canoy.
Als voorbeeld noemt hij het gebruik van "peperdure" Da Vinci-robots die in ziekenhuizen kunnen worden ingezet bij complexe operaties, maar in veel ziekenhuizen weinig gebruikt worden. "Die voegen weinig toe aan de gezondheidszorg op die manier. Passende zorg betekent dat je op dit soort dure technologie gaat samenwerken als ziekenhuizen in plaats van geld te verspillen."
2052 klinkt nog ver weg
De WRR noemde 2052 als stip op de horizon, maar om daar te komen, moet nu al actie worden ondernomen. De kosten mogen niet nog verder oplopen Daarom staat in de kabinetsplannen dat geleidelijk toegewerkt wordt naar de genoemde 4,5 miljard. In het akkoord is te zien dat de kosten eerst nog stijgen, maar vanaf 2025 moeten dalen.
Gaat dit werken?
De beoogde coalitie heeft de plannen nog niet door het Centraal Planbureau (CPB) laten doorberekenen. Koolman: "Daar ben ik met andere collega's best wel teleurgesteld over. Het CPB is een soort scheidsrechter die bepaalt of het kabinet aan luchtfietserij doet of daadwerkelijk met goed onderbouwde plannen komt."
"Maar niets doen is echt geen optie", meent Canoy. "Ik zou de oppositie willen uitdagen om met het aankomende kabinet in discussie te gaan over 'hoe gaan we dat doen?' in plaats van om hier schande van te spreken."
Als niets wordt gedaan, of het plan mislukt, zullen de zorgkosten blijven stijgen. Canoy: "Dan moeten andere maatregelen genomen worden en keuzes gemaakt worden die minder leuk zijn. Dan zie je bijvoorbeeld dat de wachtlijsten langer zullen worden."
