Hendriks: 'Niet doorgeschoten in ambitie, maar klopt de topsportcultuur wel?'
De Nederlandse topsport heeft een ongekend succesvol jaar achter de rug. De wereldtitel van Max Verstappen in de Formule 1 vormde daar zondag voor even het laatste hoogtepunt in.
Daarvoor veroverde TeamNL in de zomer al het ongeëvenaarde hoge aantal van 36 medailles (waarvan tien gouden) bij de Olympische Spelen in Tokio en excelleerden ook nog veel Nederlanders in andere disciplines op het mondiale sportpodium.
Naast al het succes bleek topsport in Nederland echter ook een duistere keerzijde te hebben.
Je moet accepteren dat excelleren niet altijd leuk is. Maar dat als het niet leuk is, het ook niet direct grensoverschrijdend gedrag is.
Na de onthullingen vorig jaar van grensoverschrijdend gedrag in het turnen, waarover dit jaar nog een schokkend onderzoek (met de titel 'Ongelijke leggers') verscheen, kwamen in 2021 ook andere sporten in de spotlights te staan waar het gaat om een onveilig sportklimaat.
Werkt de ambitie om tot de mondiale top van de sportwereld te horen niet averechts? "We zijn niet doorgeschoten in onze ambitie op topsportniveau. Het is de vraag of de topsportcultuur wel overal klopt", stelt Maurits Hendriks in een gesprek met sportfilosoof Sandra Meeuwsen bij NOS Sport vast.
Hendriks en Meeuwsen keken bij de NOS naar de misstanden die de laatste tijd in de Nederlandse topsport aan het licht zijn gekomen. De technisch directeur van sportkoepel NOC*NSF denkt niet dat de toptien-ambitie die Nederland in het internationale sportveld nastreeft, verantwoordelijk is voor de misstanden.
"Alles begint bij ambitie. En die begint bij de mens zelf, in de talentvolle sporter zelf. Als Nederland sportprestaties zoals die van Max Verstappen in de Formule 1 nastreeft, leidt dat niet automatisch tot misstanden. We hebben wel de verantwoordelijkheid als we zo ambitieus zijn, om het systeem zo goed mogelijk te regelen. Daarover moeten we in de sport met elkaar in gesprek. Dat is onvoldoende gebeurd. We moeten kritisch bij elkaar naar binnen kijken. En vragen durven te stellen."
Enerzijds is sport een spel. Aan de andere kant is sport strijd. We willen dat sport de mensen sterker maakt door strijd. Beide kanten kunnen escaleren.
Volgens Meeuwsen gaat het bij grensoverschrijdend gedrag over de wortels van de sport, het DNA van de sport. "Dat beweegt zich tussen twee uitersten. Enerzijds is sport een spel. Aan de andere kant is sport strijd. We willen dat sport de mensen sterker maakt door strijd. Beide kanten kunnen escaleren. Het gaat na al die noodkreten in de sport om het vinden van een nieuwe balans."
Hendriks: "Iedereen weet dat als je je fitheid naar een hoger niveau wilt brengen, je dan uitkomt bij trainingen waar je even doorheen moet bijten. Trainingen waarvan je weet dat het pijn doet. Je moet accepteren dat excelleren niet altijd leuk is. Maar dat als het niet leuk is, het ook niet direct grensoverschrijdend gedrag is."
Verdeling topsportgelden
Volgens Meeuwsen speelt de verdeling van de topsportgelden door NOC*NSF mee in ontoelaatbaar gedrag.
NOC*NSF bepaalt op basis van potentie en medaillemogelijkheden welke bond meer of minder geld krijgt in de olympische cyclus van vier jaar. "Sport is deelgenoot geworden van een economisch model. Als je winstmaximalisatie koppelt aan willen winnen, installeer je een bepaalde moraal die erop neerkomt dat je grenzen moet oprekken."
Hendriks is het daar niet mee eens. "Ambitie is geen gevolg van economische ondersteuning. Ambitie begint bij iemand zelf. Iemand bepaalt zelf hoever hij of zij wil gaan. Als je de prikkels weghaalt, betekent het niet dat het dan veilig wordt. Dat is een denkfout', meent de topsportbaas van Nederland, die aan zijn laatste half jaar bij NOC*NSF bezig is.
