Excuses NOC*NSF aan slachtoffers turnschandaal: 'Hebben ze in de kou laten staan'

Sportkoepel NOC*NSF heeft excuses gemaakt aan de turnsters die slachtoffer zijn geworden van ernstig lichamelijk, psychisch en emotioneel grensoverschrijdend gedrag in de Nederlandse sport. De verontschuldigingen werden maandag op nationaal sportcentrum Papendal aangeboden door voorzitter Anneke van Zanen.

Eind april deed turnbond KNGU al een publieke spijtbetuiging bij monde van voorzitter Monique Kempff. NOC*NSF sloot zich daar destijds niet bij aan. Dat daar na ruim vijf maanden wel sprake van is, viel volgens Van Zanen te verklaren. "We zochten na het verschijnen van het Verinorm-rapport 'Ongelijke Leggers' naar een goede manier om de erkenning uit te voeren. En dat kostte tijd."

Tijdens de spijtbetuiging deed Van Zanen met gemengde gevoelens het woord. "Ik ben trots dat we onze excuses maken. Maar ik voel me ook ongelukkig dat dit kon gebeuren. De turnsters zijn, vaak op zeer jonge leeftijd, blootgesteld aan intimidatie, isolatie, uitsluiting, manipulatie en machtsmisbruik."

"Dit had nooit mogen voorkomen", vervolgde ze. "Aan de andere kant weten de sporters nu dat we erkennen wat er gebeurd is. Ik hoop oprecht dat ze weten dat we ze horen."

Bekijk hieronder de interviews met Van Zanen en KNGU-directeur Marieke van der Plas:

Van Zanen ging tijdens de persconferentie flink door het stof. "Voor 2010 was NOC*NSF al in het bezit van een aantal rapporten over misstanden. Wij zijn er ten onrechte van uit gegaan dat het incidentele misdragingen betrof en hebben verzuimd na te gaan of er sprake was van structureel misbruik."

"We hebben de rapporten gezien als losse bomen en hebben daardoor het hele bos niet gezien. Het gevolg van het niet checken van de klachten is dat we geen oog hebben gehad voor de slachtoffers."

Met terugwerkende kracht toonde Van Zanen zich geschokt door de wijze waarop topturnsters werden klaargestoomd voor internationale toernooien. "Een giftige cultuur waarin jonge meisjes verwerden tot een onpersoonlijk instrument in handen van dominante trainers", noemde ze het. "Turnsters werden als gevolg van een strikte hiërarchie van hun persoonlijkheid beroofd. En wij hebben ze in de kou laten staan."

De preses sprak van een "doorgeschoten prestatiecultuur" en wil een herhaling van zetten in de toekomst koste wat kost voorkomen. Dat geldt voor alle sportbonden in Nederland, voegde Van Zanen daar aan toe.

"Het is een balans waar de topsport nu eenmaal mee worstelt. Wat is een medaille waard? We zullen een modus moeten vinden hoe we kunnen komen tot topprestaties zonder dat dat over de ruggen van de sporters tot stand komt. We moeten grenzen verleggen zonder grenzen te overschrijden."

Zondag werd al bekend dat gedupeerde gymnasten die uitkwamen op internationale toernooien recht hebben op een tegemoetkoming van 5.000 euro. De toewijzing van dat bedrag volgde op een aanbeveling van de adviescommissie integriteit en ethiek van NOC*NSF.

Het bedrag wordt opgehoest door zowel turnbond KNGU als NOC*NSF. Het ministerie van VWS moet helpen bij de uitvoering van de regeling.

'Ongelijke Leggers'

De excuses en de toekenning volgen ruim vijf maanden na het verschijnen van het rapport 'Ongelijke Leggers'. Daarin wordt in 412 pagina's door onderzoekers Marjan Olfers en Anton van Wijk uitgebreid melding gemaakt van misstanden die jarenlang plaatsvonden in het Nederlandse turnen.

Vernederingen en intimidaties zijn bekende verschijnselen in het turnen, luidde één van de conclusies. Twee derde van de 282 ondervraagde (oud-)topsporters verklaarde tijdens hun loopbaan met een of meerdere vormen van grensoverschrijdend gedrag te zijn geconfronteerd. 85 procent daarvan viel onder de categorie topsporter. Twee respondenten vertelden door een coach verkracht te zijn.

Tegen een kleine dertig turntrainers is sindsdien melding gedaan bij het Instituut Sport Rechtspraak (ISR).