Oud-president Zuid-Afrika maakt postuum excuses voor apartheidsregime
De overleden Zuid-Afrikaanse oud-president Frederik Willem de Klerk heeft voor zijn dood een video opgenomen waarin hij "zonder voorbehoud" zijn excuses aanbiedt voor het lijden dat de apartheid onder de niet-witte Zuid-Afrikanen heeft veroorzaakt. De video is door de naar hem genoemde stichting online gezet.
"Zonder enig voorbehoud bied ik mijn excuses aan voor het leed, de kwelling, de vernedering en de schade die de apartheid onder zwarte, bruine en Indiase Zuid-Afrikanen heeft toegebracht", zegt De Klerk in deze video.
Zijn familie maakte het overlijden van de laatste witte president van Zuid-Afrika vandaag bekend. De Klerk (85) was president 1989 tot 1994. Na een jaar maakte hij een eind aan apartheid, het systeem waarin de niet-blanke bewoners van Zuid-Afrika met intimidatie en geweld werden onderdrukt.
De Klerk werd geprezen voor de afschaffing. Hij kreeg er in 1993 zelfs de Nobelprijs voor de Vrede voor, samen met Nelson Mandela, aan wiens gevangenschap hij een eind had gemaakt.
Maar er was ook kritiek dat hij niet anders kon, omdat het protest uit de rest van de wereld tegen het apartheidssysteem aanzwol en zijn land leed onder de sancties die het kreeg opgelegd. De Klerk zou ook te weinig berouw hebben getoond over de misdaden die de opeenvolgende witte regeringen tegen de bevolking hadden begaan.
Daarnaast was bekend dat De Klerk zelf jarenlang een uitgesproken voorstander van apartheid was geweest. Vorig jaar kwam hij nog negatief in het nieuws toen een interviewer van de Zuid-Afrikaanse televisie hem vroeg of apartheid als een misdaad tegen de menselijkheid moest worden gezien. Hij antwoordde dat hij het daar "niet volledig mee eens" was. Hij kreeg het verwijt dat hij oude wonden had opengereten.
In de video die vandaag is gepubliceerd, erkent De Klerk dat hij lang voorstander van apartheid is geweest. "Het klopt dat ik de scheiding in mijn jonge jaren verdedigde. Ik deed dat als parlementslid en als lid van het kabinet", zegt hij.
Begin jaren 80 zou hij tot inkeer gekomen zijn. "Diep in mijn hart besefte ik dat apartheid verkeerd was. Ik begreep dat we in een situatie zaten die niet te rechtvaardigen was."
Die bekering zou hem er in 1990 ertoe gebracht hebben om Nelson Mandela, het symbool van de strijd tegen apartheid vrij te laten en het verbod op partijen die tegen apartheid waren op te heffen. De overgangsfase werd in 1994 afgesloten met de verkiezingsoverwinning van het ANC van Nelson Mandela, die De Klerk opvolgde als president.
In Zuid-Afrika levert de excuusvideo op sociale media wisselende reacties op. Sommigen prijzen hem, anderen vinden dat hij dit naar buiten had moeten brengen toen hij nog leefde. Weer anderen zijn boos dat hij veel geheimen meeneemt in zijn graf en altijd is blijven ontkennen dat hij afwist van moorden op anti-apartheidstrijders.
