Juridische en politieke hobbels voor coronapas op werk, bedrijven lijken verdeeld

• Ivo Landman

  redacteur Online

Moet je als werknemer straks je coronatoegangsbewijs laten zien als je op kantoor, in de winkel, de fabriek of in het ziekenhuis aan het werk gaat? Het kabinet denkt er serieus over na die mogelijkheid aan werkgevers te bieden als de IC's verder vollopen met coronapatiënten. Maar juridisch zijn er nog haken en ogen - voor zover er al een politieke meerderheid voor is.

Noodrechtspecialist Adriaan Wierenga, rechtswetenschapper aan de Rijkuniversiteit Groningen, zegt dat het juridisch haalbaar is. De wet moet ervoor worden gewijzigd, maar als dat gebeurt, kan dat een aanvulling vormen op de contractuele afspraken en verplichtingen tussen werkgever en werknemer.

Dat maakt het onderwerp niet minder gevoelig. Tegenstanders vinden dat hun grondrechten worden aangetast. Ze hebben het specifiek over discriminatie: gevaccineerden en niet-gevaccineerden moeten een gelijke behandeling krijgen op de werkvloer.

Rijbewijs

Als er sprake zou zijn van beperking van een grondrecht, dan kan de staat toch betogen dat het in dit geval gerechtvaardigd is, stelt Wierenga. "Met het oog op het argument dat je de gezondheid van andere mensen probeert te beschermen. Je kunt het enigszins vergelijken met autorijden. Daarvoor moet je een rijbewijs halen. Voor je eigen veiligheid, maar ook voor die van andere weggebruikers. Het is een keuze als je dat niet doet. De consequentie is dat je niet legaal een auto kan besturen."

Daarbij zou ongevaccineerd (en niet recent van corona hersteld) personeel nog altijd de mogelijkheid hebben zich iedere dag te laten testen. Lastig en onpraktisch, maar niet onhaalbaar.

In sommige Europese landen worden intussen hardere keuzes gemaakt, zoals in Italië. Daar is het toegangscertificaat voor iedere werknemer sinds 15 oktober verplicht. Wie de digitale pas niet kan laten zien, krijgt na vijf dagen onbetaald verlof en mogelijk een hoge boete.

De vraag is of zo'n ingrijpende verruiming in Nederland een meerderheid haalt in de Tweede Kamer. Het hele idee van een coronatoegangsbewijs kreeg al met moeite een meerderheid, memoreert Wierenga. "En dit is wel next level. Dat je potentieel gaat ingrijpen op de arbeidsrelatie."

Daarnaast: staan bedrijven los van het politieke draagvlak wel te springen om straks QR-codes van hun personeel te gaan scannen? Een rondje langs enkele bedrijven leert dat de meningen uiteenlopen. Applicatieplatform OutSystems heeft er bijvoorbeeld geen problemen mee. "Wij zijn pro-coronapas, omdat we ervan overtuigd zijn dat deze maatregelen nodig zijn om de besmettingen terug te dringen en onze medewerkers veilig te stellen", zegt een woordvoerder.

Maar Lucas Polman, directeur bij softwarebedrijf Protime Nederland is minder enthousiast. "Je kunt je afvragen of de coronapas op het werk geen schijnveiligheid biedt. Je kunt immers wel besmet zijn en toch een geldige QR-code hebben. Wij zijn absoluut voor vaccinatie, maar kiezen dan wellicht toch eerder voor afstand houden en bij klachten thuisblijven."

'Indirecte vaccinatiedwang'

Het Outbreak Management Team zei vanochtend al op dit moment niets te zien in het verplicht stellen van het coronatoegangsbewijs bij medewerkers en bezoekers in de zorg. Ook beroepsvereniging voor verpleegkundigen V&VN is niet te spreken over het idee. Afgezien van principiële en praktische bezwaren is er nu al een tekort aan verpleegkundigen, benadrukt een woordvoerder. "Je kunt je afvragen of je het werk nou veel aantrekkelijker maakt met dit soort maatregelen."

De FNV zette gisteren al grote vraagtekens bij de maatregel. "Hiermee schend je grondrechten en het leidt tot indirecte vaccinatiedwang. Het kabinet stapt hier wel erg makkelijk overheen", aldus vicevoorzitter Kitty Jong.

Werkgeversorganisatie VNO-NCW en MKB-Nederland vinden het wel goed dat het kabinet de mogelijkheid om het toegangsbewijs op de werkvloer in te voeren onderzoekt. Een plicht gaat alleen te ver, stellen zij. "Dit leidt tot nieuwe problemen in een tijd van krapte."