'Jungle' van Samos is verlaten, alleen katten zijn er nog

• Conny Keessen

  Correspondent Griekenland

Op de berghelling boven het stadje Vathy op het Griekse eiland Samos ligt een migrantenkamp. Er zijn geen mensen meer, alleen katten. Maar de zelfgebouwde hutjes en geïmproviseerde onderkomens van hout, metaal, plastic en zeil, staan nog in de 'jungle', zoals het onofficiële deel van het kamp werd genoemd.

Eind september werden de laatste migranten, nog geen 400, overgebracht naar het nieuwe, afgesloten kamp. Het ligt op zo'n 8 kilometer van Vathy in een afgelegen vallei. Omgeven door hoge hekken met prikkeldraad. 140.000 vierkante meter aan rijen met grijze wooncontainers en andere gebouwen.

Op het hoogtepunt van de overbevolking in het oude kamp leefden er eind 2019 ruim 7000 mensen. In het officiële gedeelte met wooncontainers kon al jaren niemand meer erbij. Het had een capaciteit voor bijna 700 mensen. Al stonden er tussen de containers ook tentjes.

Ratten en regen

En zo ontstond de 'jungle' buiten de hekken, een dorp tegen de helling op. De omstandigheden voor de vluchtelingen en migranten waren er erbarmelijk slecht. Er waren ratten, slangen en schorpioenen. En in de winter was er de kou en bij regen liepen hutjes en tenten onder water.

Nu waait de wind door het verlaten gebied en lopen de straatkatten er miauwend rond. Er liggen plastic flesjes, en er klapperen zeilen. Het hout kraakt en het metaal kreunt:

"Het is bizar om te zien dat er nog zoveel troep is overgebleven", zegt Nick van der Steenhoven die lang als vrijwilliger op Samos heeft gewerkt. "Een soort achterblijfsel van het leed van duizenden mensen, die hier maanden tot jaren hebben gewoond."

Opruimen

Het lijkt een enorme klus dit op te gaan ruimen, want bulldozers kunnen niet de beboste hellingen op. Maar bij navraag blijkt dat de gemeente en het ministerie voor Migratie al de koppen bij elkaar hebben gestoken.

"We gaan dit niet op de bekende Griekse manier oplossen: alles in vrachtwagens laden en op de plaatselijke vuilnisstort dumpen", zegt burgemeester Giorgios Stantzos. "Alles moet bij de bron worden gescheiden en voor recycling naar het vasteland gebracht."

Een team van de faculteit Milieustudies van de Universiteit van de Noord-Egeïsche eilanden heeft onderzoek gedaan en zal met een actieplan komen voor het opruimen. Evenals voor het schoonmaken van de verontreinigende grond. Want het land moet terug naar de particuliere eigenaars.

"We staan niet onder tijdsdruk", zegt Manos Logothetis, secretaris-generaal van het ministerie voor Migratie, en afkomstig van Samos. "Als er een plan is, zorgen wij voor de financiering en de gemeente gaat het uitvoeren."

En de katten? "We hebben gesproken met lokale dierenorganisaties zoals Cat Rescue en anderen. Ze zullen de katten ophalen, steriliseren en voor adoptie aanbieden", zegt Logothetis.

Hier zie je hoe het nieuwe kamp eruitziet:

Bij het vernieuwde kamp mogen zowel personeel, migranten als bezoekers alleen binnen met een pasje. De poorten blijven dicht tussen 20.00 uur 's avonds en 08.00 uur 's ochtends.

De Griekse autoriteiten noemen het een gesloten en gereguleerd kamp. Dat is om duidelijk te maken dat er nieuw beleid is, zegt Manos Logothetis, die verantwoordelijk is voor huisvesting. "Het is niet zoals vroeger dat je na aankomst kunt gaan en staan waar je wilt."

Die nieuwe regels zijn voor een aantal hulporganisaties reden om niet in het kamp te willen werken. Sommigen zijn al vertrokken. Artsen zonder Grenzen en Samos Volunteers hebben niet ver buiten het kamp nieuwe faciliteiten opgezet.

"Onze grootste zorg is het welzijn van de mensen in het kamp: het gevoel opgesloten en geïsoleerd te zijn. En meer praktisch, er is moeizame toegang tot juridische hulp of andere diensten. Dat alles zorgt voor psychologische problemen", zegt Simone Innico van Samos Volunteers.

Blije bewoners

Beneden in het stadje Vathy is het dagelijks leven veranderd. Bewoners vertellen me dat ze blij zijn dat het oude kamp is gesloten. Er waren jarenlang problemen in het kamp en in de stad, legt burgemeester Stantzos uit. "Niemand geloofde dat er iets zou veranderen. En nu is er grote opluchting."