Murda kan Turkije weer uit, maar angst voor aanhouding 'heerst bij iedereen'
In Turkije opgepakt worden wegens het schrijven van rapteksten, twitterberichten of columns. Het is het "horrorscenario" van veel Turkse Nederlanders die werken in de creatieve industrie, schrijft RTL-columnist Yesim Candan over de Nederlandse rapper Murda. Die werd begin deze week opgepakt op het vliegveld in Istanbul, volgens zijn management omdat hij in zijn nummers over drugs en seks rapt.
Murda, artiestennaam van Önder Dogan, heeft inmiddels toestemming gekregen om Turkije te verlaten en terug te keren naar huis. Maar zijn aanhouding bevestigt volgens Candan wel een angst die veel Turks-Nederlandse collega's in de creatieve sector voelen. Zij noemt de arrestatie van Murda daarom een "gevaarlijk signaal". "Zolang je Turkse roots hebt, ben je een target in Turkije. Die angst heerst er bij iedereen in het vakgebied."
Nederlands paspoort
Een Nederlands paspoort lijkt in elk geval geen bescherming te bieden. Candan: "Heel veel collega's dachten: we moeten ons Turkse paspoort inleveren, want dan is het veiliger. Maar nu blijkt dat dat niet uitmaakt. Met een puur Nederlands paspoort ben je niet gered."
Dat Murda, die volgens zijn management een Nederlands paspoort heeft, in Turkije is opgepakt, had ook de Rotterdamse rapper Salih Akbulut van rapduo HnS niet zien aankomen. "Het gebeurt al langer dat er journalisten worden opgepakt omdat zij kritisch zijn op de Turkse overheid. Ook weet ik dat er al Turkse artiesten in de cel hebben gezeten wegens hun rapteksten." Akbulut doelt op rapper Burry Soprano, die werd opgepakt vanwege zijn nummer Mary Jane, dat verwijst naar een wietsoort.
Over de aanhouding van Murda zegt Akbulut verder: "Dat voelt als een soort volgende stap vanuit de Turkse overheid. Want Murda woont niet in Turkije. Hij brengt zijn muziek uit vanuit Nederland. Dan is het toch een beetje raar dat hij daar wel wordt opgepakt. Niemand begrijpt het ook; collega-rappers, maar ook luisteraars en fans. Die snappen er niets van."
Akbulut zegt zelf geen angst te voelen om in Turkije opgepakt te worden. Dat is in de eerste plaats omdat zijn teksten niet over drugs of seks gaan. Een "persoonlijke keuze", aldus Akbulut. "Maar dat heeft niets te maken met hoe ze daar in Turkije naar kijken. Dat weerhoudt mij er ook niet van om bepaalde dingen niet te zeggen in mijn muziek. Ik vind dat iedere artiest recht heeft op artistieke vrijheid."
'Is het wel slim om dit te delen?'
Dat er risico is om vanwege persoonlijke uitlatingen opgepakt te worden in Turkije, weet ook de Koerdisch-Nederlandse Murat Memis, fractievoorzitter van de SP in Eindhoven. Memis werd twee jaar geleden opgepakt toen hij op vakantie was in Turkije, op beschuldiging van sympathiseren met de Koerdische terreurorganisatie PKK. Enkele maanden later werd hij vrijgesproken.
Met zulke aanhoudingen wil de Turkse regering volgens Memis angst zaaien. "Het doel is om mensen monddood te maken", zegt hij. "Ik hoor het in mijn omgeving: 'Is het wel slim om dit of dat te delen? Want ik wil wel nog mijn oom of tante kunnen opzoeken'." Zelf gaat Memis voorlopig dan ook niet meer terug naar Turkije; dat voelt nog "te onveilig".
Daarom is het volgens Memis des te belangrijker dat mensen van zich laten horen. "Als je van Turkije houdt, en je gelooft in democratie, dan is nu het moment om je uit te spreken en te zeggen: het gaat gewoon niet. Want uiteindelijk gaat het iedereen raken. Het waren eerst de Koerden, toen de linkse Turkse gemeenschap. En nu is het Murda, die zich ideologisch nergens over uitspreekt."
'Het blijft stil'
Columnist Yesim Candan vindt dat mensen in Nederland nu niet voldoende van zich laten horen. "Een Nederlander is in Turkije opgepakt, en het blijft stil. Niemand doet wat, niemand spreekt zich uit, ook de Turkse gemeenschap niet, het blijft stil."
Die stilte heeft volgens haart te maken met de loyaliteit die mensen voelen. "De Turkse gemeenschap is stil, denk ik, omdat ze dat klimaat niet willen afvallen. De meerderheid van de Turken steunt de Turkse regering."
Ook Murda's achtergrond speelt volgens haar een rol. "Als het om Jan Smit ging, dan was iedereen al in de bres gesprongen, dat weet ik zeker. Maar nu gebeurt het niet, omdat hij Turkse roots heeft. Ik vind het erg dat er zo'n onderscheid wordt gemaakt. Dat baart me zorgen, en het is geen veilig gevoel."
Ook Murat Memis vond het na de aanhouding van Murda stil. "Een grote meerderheid is gewoon bang", zegt hij. Toch is er volgens hem wel een kanteling zichtbaar. "Mensen laten van zich horen, zoals Yesim. Dat geeft me hoop, dat mensen blijven doorstrijden."
