Onverzoenlijke speech Poolse premier: 'EU mag Polen niet dwingen'

"Polen is een trots land en mag niet worden gechanteerd." Dat heeft de Poolse premier Morawiecki in het Europees Parlement gezegd. Hij betrad het hol van de leeuw om de uitspraak van het Poolse Constitutionele Hof te verdedigen.

Twee weken geleden oordeelde dat hof dat het Poolse recht zwaarder weegt dan het Europese. Het is vandaag voor het eerst dat de Poolse regering en het Europees Parlement in debat gaan over de omstreden uitspraak, die een bom legt onder de basisprincipes van de EU.

Morawiecki stuurde gisteren al een brief waarin hij flinke kritiek uitte op de Europese instituties. Daarmee zette hij de toon voor vandaag. Het knetterde dan ook flink tijdens dit debat met de Europarlementariërs: "U bent niet eerlijk tegen het Poolse volk", zei VVD-Europarlementariër Malik Azmani en meer boze Europarlementariërs beschuldigen de Poolse premier van leugens en halve waarheden. Een Poolse Europarlementariër en partijgenoot van premier Morawiecki sprak weer over "een Brusselse onderdrukker".

Overal dezelfde rechten

Commissievoorzitter Ursula von der Leyen sprak het parlement eerst toe en uitte haar zorgen. "Helaas is de situatie in Polen verergerd met als dieptepunt de uitspraak van het Constitutionele Hof." Het is volgens Von der Leyen cruciaal dat alle EU-landen de Europese regels op dezelfde manier toepassen.

Als Europees recht in verschillende landen op verschillende manieren wordt geïnterpreteerd, betekent dat dat Europese burgers niet overal dezelfde rechten hebben. Aan het einde van haar toespraak richtte Von der Leyen zich in het Pools tot het Poolse volk. Ze kreeg een daverend applaus van de meeste Europarlementariërs.

Spanning te snijden

Daarna nam premier Morawiecki het woord. Tijdens zijn speech was de spanning soms te snijden. Hij verwees opnieuw naar uitspraken van Franse en Duitse rechters. Die hebben volgens hem ook de nationale wetten boven die van Europa gezet. Veel Europarlementariërs schudden hun hoofd.

Het is een bekend verweer van de Poolse premier, waar wel wat op valt af te dingen. In het geval van Duitsland ging het om een heel specifieke zaak: het schuldenopkoopprogramma van de Europese Centrale Bank. Er is op Polen na geen enkel EU-land dat alle EU-regels ondergeschikt maakt aan nationale wetten.

Morawiecki benadrukte dat Polen in de EU wil blijven, maar dat hij wel een gelijkwaardiger verhouding wil met de andere EU-landen. "We staan open voor een gesprek, maar niet voor een dictaat." Hij hekelde ook dat de EU steeds meer nieuwe bevoegdheden heeft gekregen. Volgens hem gaan vooral landen zelf over hun eigen wetten: "We zeggen ja tegen de EU, maar zijn tegen Europees centralisme."

Het bleef spannend tot het einde van zijn toespraak. De voorzitter van het Europees Parlement onderbrak de Poolse premier verschillende keren, omdat hij veel te veel tijd nam. Morawiecki vroeg op zijn beurt ook of de voorzitter hem niet meer wilde onderbreken.

Europese toer

Het Europees Parlement is de eerste stop voor de Poolse premier. Donderdag gaat hij naar Brussel om de EU-top bij te wonen. Ook daar kan hij veel weerstand verwachten van onder anderen premier Rutte. Hij wil dat Polen geen aanspraak meer kan maken op de 24 miljard euro uit het coronaherstelfonds.