'Schoolboekenmakers censureren lesstof, bikini en spaarvarken geweerd'

De vier grootste makers van lesboeken in Nederland censureren lesmateriaal dat mogelijk gevoelig ligt bij gelovigen, schrijft NRC. Dit wordt met name in het basisonderwijs gedaan om streng-christelijke scholen niet als klant te verliezen.

De krant sprak met freelance makers van lesstof die onder meer de opdracht kregen om 'aardse' zaken als kermis, carnaval en tatoeages te vermijden. Ze werken of werkten voor de uitgeverijen Malmberg, Zwijsen, Noordhoff en ThiemeMeulenhoff.

Andere verboden of controversiële onderwerpen zijn onder meer vrouwelijke predikanten en de evolutieleer. Het afbeelden of noemen van dinosauriërs wordt dan ook afgeraden. Een maker vertelt aan de krant dat ze in opdracht van een van de grote uitgeverijen een spaarvarken moest vervangen door een spaarolifant, omdat varkens voor moslims onrein zijn.

Bikini taboe

Ook moest ze een bikinitopje aan een waslijn vervangen voor een sok. En omdat sprookjesfiguren gevoelig kunnen liggen op christelijke scholen mocht ze niet schrijven over heksen, maar moest ze het hebben over "een 'gewone' gemene vrouw".

Met name uit de reformatorische hoek wordt bij de uitgeverijen gelobbyd voor lesmethoden die voldoen aan de eigen normen en waarden, schrijft de krant. In een reactie aan NRC laten de uitgeverijen weten zich niet te herkennen in het geschetste beeld, maar zeggen ze wel "rekening te houden met gevoeligheden in de maatschappij".

Grondwettelijke vrijheid

De Inspectie van het Onderwijs zegt geen toezichthoudende rol te hebben als het gaat om het gebruik van leermiddelen. "Scholen zijn vrij om aan te schaffen wat ze willen", zegt een woordvoerder.

"Wij beoordelen het geheel aan onderwijs, een leermiddel is daar een onderdeel van. Wij kijken naar wat voor les wordt gegeven en wat leerlingen moeten leren. Als iets niet wordt behandeld in het boek kan dat altijd nog via een gesprek of andere manier."

De inspectie zegt alleen te handhaven als er een antidemocratisch gedachtengoed in boeken staat. "Het is vooral een vraag die door de politiek gewogen moet worden", zegt de woordvoerder.

Wettelijke eisen

Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap zegt in een reactie dat "het gezien de grondwettelijke vrijheid de overheid niet past om uitgeverijen voor te schrijven aan welke voorwaarden hun leermiddelen moeten voldoen". Het is ook niet aan het ministerie om voor scholen te bepalen welke leermiddelen zij moeten gebruiken, zegt het ministerie.

Het ministerie wijst er wel op dat er wettelijke eisen zijn waar de scholen zich aan moeten houden. Ook zaken die in bepaalde kringen gevoelig liggen, zoals seksualiteit en de evolutietheorie, moeten onderwezen worden.