Na 20 jaar opleiding is Heemskerk eindelijk geslaagd: 'Het is mooi geweest'
Een pure styliste op de vrije slag die vaker tegen zichzelf dan tegen opponenten zwemt. Zeventien jaar lang horen twijfels bij Femke Heemskerk als belijning in het wedstrijdbad. De 34-jarige specialiste op de crawl heeft er geen enkele moeite mee om voor of na een wedstrijd puur en open in de schijnwerpers te staan. Maar eenmaal op het startblok voelt ze zich het meest op haar gemak in de veilige beschutting van een estafetteploeg.
Haar sociale inborst vormt tijdens haar carrière, waar ze binnenkort een punt achter zet, het cement van menig aflossingskwartet. Als lid van de gewezen Golden Girls stuurt ze haar collega's Ranomi Kromowidjojo, Inge Dekker en Marleen Veldhuis jarenlang op 10 augustus een berichtje met de smartphone.
Op die dag in 2008 boekt Heemskerk de mooiste overwinning uit haar lange loopbaan. In de Waterkubus van Peking zegeviert ze op de openingsdag van de Olympische Spelen met haar drie ploeggenoten in de finale van de 4x100 meter vrije slag.
'Vergeet niet van deze dag te genieten', is steevast de strekking van de boodschap die ze in drievoud verzendt.
Hartsvriendinnen zijn de vier zwemsters niet, zo blijkt uit de NOS-documentaire met de titel Golden Girls die in 2012 over het viertal wordt gemaakt. Heemskerk onderhoudt een warme band met 'ma' Veldhuis en heeft met de andere twee zwemsters een meer zakelijke overeenkomst. Het kan haar niet deren.
Er is Heemskerk na het olympische succes van Peking alles aan gelegen het kwartet niet uit elkaar te laten vallen. De som der delen is vele malen groter dan het geheel, zo beseft ze maar al te goed.
Hardnekkig stempel
Zo attent en zorgzaam als ze naar ploeggenoten is, zo hard kan ze voor zichzelf zijn. Vooral als de twijfels weer eens toeslaan. Tijdens de wereldkampioenschappen van 2015 in Kazan geeft ze daar in een opmerkelijk interview blijk van.
Heemskerk heeft zich op Russische bodem ternauwernood voor de finale van de 200 vrij geplaatst. Met de verklaring daarvoor plakt ze zichzelf een stempel op waar ze slechts met de grootste moeite van af komt. "Ik heb demonen in mijn hoofd", zegt ze voor de camera van de NOS. Het is een uitspraak die de flapuit tot vervelens toe achtervolgt.
Bekijk hieronder het interview dat de openhartige Heemskerk in 2015 gaf:
Niet voor niets wordt Heemskerk ook wel het twijfelkontje van het zwemmen genoemd. Het gras bij de buren is steevast groener. En een sprong over de heg blijkt zo gemaakt.
Dat het talent Heemskerk aan het begin van haar loopbaan haar eerste trainer Sjaak Juffermans van De Zijl/LGB verruilt voor het professioneel gerunde Nationaal Zweminstituut Amsterdam van coach Martin Truijens is een logische overgang.
Ofschoon de samenwerking resulteert in een prijzenkast die uitpuilt van de (estafette)medailles, neemt ze in 2010 toch de wijk naar Frankrijk. Samen met Inge Dekker meldt ze zich aan bij Cercle des Nageurs de Marseille, dat onder leiding staat van de Fransman Romain Barnier en de Brit James Gibson.
Ze kiest voor Marseille met oog op de Olympische Spelen van Londen. Maar in de Britse metropool komt in 2012 een einde aan het tijdperk van de Golden Girls. Het gouden kwartet moet op de 4x100 vrij genoegen nemen met zilver.
Eerste individuele prijs
Na het wegspoelen van de kater kiest ze voor Eindhoven. Drie jaar lang traint ze in het Pieter van den Hoogenband Zwemstadion tot volle tevredenheid onder Marcel Wouda.
Met hem als coach pakt Heemskerk in 2014 de eerste individuele hoofdprijs uit haar loopbaan. In Dubai zegeviert ze eindelijk op de 100 vrij. Dat het een WK in het niet-olympische 25-meterbad betreft, doet de tranen van vreugde en opluchting niet minder rijkelijk vloeien.
Ik heb mijn hele loopbaan gedurfd om buiten de gebaande paden te lopen.
Desondanks breekt Heemskerk in het pre-olympische jaar 2015 abrupt met Wouda. De oorzaak: een mededeling van Wouda dat hij haar tijdens de Spelen van Rio 2016 niet langs de rand van het zwembad kan begeleiden, omdat hij door zwembond KNZB in Brazilië geheel wordt vrijgemaakt voor het openwaterzwemmen.
Opnieuw kiest Heemskerk voor Frankrijk. Op naar Montpellier ditmaal, waar Sharon van Rouwendaal samenwerkt met de excentrieke trainer Philippe Lucas. De geblondeerde en rijkelijk met zilverwerk behangen oefenmeester heeft evenwel niets met techniek en des te meer met het maken van ontelbare kilometers in een aftands openluchtbad.
Hij blijkt voor de styliste pur sang de verkeerde man op de verkeerde plaats. Toch blijft Heemskerk hem een jaar lang trouw. Waar diesel Van Rouwendaal op de tien kilomeer goud uit het water aan de Copacabana vist, keert Heemskerk met lege handen terug uit Rio de Janeiro.
Spijt van haar verblijf in Montpellier heeft Heemskerk nooit gehad. Het is de zwemster ten voeten uit. "Ik sta altijd achter de keuzes die ik gemaakt heb en ga er te allen tijde vol voor. Ik heb mijn hele loopbaan gedurfd om buiten de gebaande paden te lopen. De ene keer pakte dat goed uit, de andere keer niet."
'Fysiek en mentaal in balans'
In 2017 keert ze terug onder Wouda's vleugels. Hij is het die haar, na vier seizoenen, het hoogtepunt uit haar loopbaan bezorgt. In de aanloop naar de Olympische Spelen van Tokio vallen tijdens de EK langebaan in Boedapest plots alle puzzelstukjes in elkaar.
Tijdens een opleiding Master in Coaching die ze naast het zwemmen volgt, leert ze zichzelf eindelijk kennen. Heemskerk omarmt de (zoals zij het zelf noemt) Nieuwe Ik hartstochtelijk en tikt als eerste aan op de 100 vrij, het koninginnennummer van de Europese titelstrijd.
Dat ze in Tokio geen vervolg aan dat succes kan geven, deert haar allerminst. Ze wordt vierde op de estafette en zesde op de 100 vrij in de tweede tijd die ze ooit zwemt. Toch is ze, klinkt het, misschien wel gelukkiger dan ooit.
"Medailles zijn niet belangrijk. Het gaat mij om de groei die ik tijdens mijn carrière heb doorgemaakt. Ik ben eindelijk fysiek en mentaal in balans."
Oh ja, ze had er ook voor kunnen kiezen om haar loopbaan te vervolgen, zegt ze stellig. Heemskerk voelt zelfs dat ze nog progressie kan maken. "Maar dan leg ik voor de zoveelste maal dezelfde puzzel. En daar heb ik geen zin meer in." Dus is het mooi geweest.
Heemskerk wil er eigenlijk dit mee zeggen. "Zwemmen is voor mij een opleiding geweest. Na twintig jaar heb ik mijn scriptie ingeleverd. En ik ben geslaagd."
