Handelsakkoorden EU en Marokko nietig verklaard, overwinning voor Polisario

• Samira Jadir

  correspondent Marokko

Het Europese Hof van Justitie heeft een streep gehaald door twee handelsovereenkomsten tussen de Europese Unie en Marokko. Het gaat om de verdragen voor de import van vis- en landbouwproducten vanuit het Noord-Afrikaanse land. De uitspraak volgt op een beroep dat is aangetekend door Polisario, de onafhankelijkheidsbeweging die zich inzet voor de zelfbeschikking van de betwiste Westelijke Sahara.

Polisario vindt dat Marokko niet het recht heeft om tomaten naar de EU te exporteren die in de Westelijke Sahara zijn geteeld. Ook mogen er volgens de beweging geen concessies worden afgegeven aan Europese vissers om in de wateren van de Westelijke Sahara te vissen. Zij vinden bovendien dat de handel in deze producten ten goede moet komen aan de bevolking van de Westelijke Sahara.

Marokko beschouwt de regio echter als integraal onderdeel van zijn grondgebied en ziet de beweging niet als het legitieme bestuur. Het Europese Hof heeft nu geoordeeld dat Polisario wel degelijk een belanghebbende partij is en dat Marokko transparant moet zijn over welke producten uit de Westelijke Sahara komen.

Kamervragen

In juli van dit jaar hebben de Kamerleden Gert-Jan Segers (ChristenUnie) en Roelof Bisschop (SGP) nog om uitleg gevraagd aan toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Sigrid Kaag over de etikettering van producten die afkomstig zijn uit betwiste gebieden.

Doordat Marokko de goederen uit de Westelijke Sahara aanmerkt als 'Marokkaanse producten', kunnen ze tegen een voordeliger tarief worden ingekocht door Europese landen. Zo komen deze producten in de schappen van Nederlandse supermarkten terecht zonder dat duidelijk is dat ze in de Westelijke Sahara zijn geproduceerd.

Hoger beroep

Het oordeel van het Europese Hof treedt nog niet meteen in werking. Op die manier worden de rechten van importeurs en exporteurs gewaarborgd en hebben de EU en Marokko de kans om tegen de uitspraak in beroep te gaan. Marokko heeft inmiddels laten weten dat te doen. Marokko en de EU hebben in een gezamenlijke verklaring laten weten dat ze blijven werken aan de stabiliteit en het wettelijk regelen van hun handelsbetrekkingen.

Mensenrechtenorganisatie Codesa die zich inzet voor de Sahrawi-bevolking in de Westelijke Sahara is blij met de uitspraak van Europese Hof van Justitie. In een verklaring zegt de organisatie dat het gebied wordt bezet door Marokko en dat alleen de Sahrawi's het exclusieve recht hebben op de opbrengsten uit de natuurlijke hulpbronnen van de Westelijke Sahara.

Codesa wijst erop dat Polisario internationaal wordt erkend als vertegenwoordiger van de Sahrawi-bevolking. De organisatie vraagt de Europese Unie om Europese bedrijven te verbieden om "illegale handel" te drijven in goederen uit de Westelijke Sahara en om met Polisario te onderhandelen over een nieuwe handelsovereenkomst.

Escalatie conflict

In november vorig jaar werd een 29 jaar oude wapenstilstand tussen Marokko en Polisario verbroken na een militaire actie van Marokko. Dat land reageerde op een wegblokkade die in de stad Guerguerat was opgeworpen door sympathisanten van Polisario. 200 Marokkaanse vrachtwagenchauffeurs konden daarom wekenlang geen goederen leveren aan het zuidelijker gelegen Mauritanië.

Kort daarop ondertekende de voormalig Amerikaanse president Donald Trump een decreet waarmee de Verenigde Staten de Westelijke Sahara als Marokkaans grondgebied erkent. Sindsdien probeert Marokko andere landen ertoe te bewegen dit Amerikaanse besluit te volgen.

De regering van president Joe Biden heeft het besluit niet teruggedraaid, maar wel aangegeven de lijn van Trump niet te willen voortzetten. De Amerikanen willen eerst dat er via de Verenigde Naties een nieuw akkoord wordt bereikt om een einde te maken aan het gewapende conflict in de Westelijke Sahara.