Wagons uit oorlog naar Kamp Vught: 'Tachtig mensen, drie dagen lang in een ruimte'
In Nationaal Monument Kamp Vught zijn volgend jaar twee goederenwagons te zien, die in de oorlogsjaren zijn ingezet. De wagons zijn aangekomen op het terrein van de Van Brederodekazerne in Vught. Daar worden ze gerestaureerd. Op 4 mei 2022 moeten ze te zien zijn voor publiek, schrijft Omroep Brabant.
De wagons zijn van het type dat tijdens de Tweede Wereldoorlog werd gebruikt voor het transport van gevangenen. Directeur Jeroen van den Eijnde van Kamp Vught: "Na zeer zorgvuldig onderzoek weten we zeker dat het wagons zijn die in de oorlogsjaren op Duitse sporen hebben gereden. We weten alleen niet zeker of specifiek deze wagons ook zijn gebruikt voor transporten van gevangenen."
De wagons komen voor het gebouw van het Nationaal Monument te staan. "Op de locatie waar vroeger een spoorlijn naar het kamp liep."
Bij het concentratiekamp in het Brabantse dorp werd in 1944 een spoorlijn aangelegd om schroot van een vliegtuigsloperij te vervoeren. Gevangenentransporten verliepen in de regel via het station in het centrum van Vught. Maar in de loop van 1944 werden er ook Joden en politieke gevangenen over de kampspoorlijn gedeporteerd.
"De wagons waarin mensen werden vervoerd zijn echt een iconisch beeld geworden van de vervolging en terreur. Ik vind het belangrijk om deze elementen in het verhaal waar ook kamp Vught deel van uitmaakt te benadrukken", zegt Van den Eijnde.
Transport was moeilijk
Het transport van de oude wagons vanaf de toegangsweg naar het kazerneterrein had behoorlijk wat voeten in de aarde. De bovenkant van de wagons moest er eerst vanaf worden geschroefd omdat ze anders te hoog zouden zijn,
Hoe de wagons in de toekomst precies te bezoeken zijn, weet Van den Eijnde nog niet. Vermoedelijk kan je er niet in, maar is het wel mogelijk naar binnen te kijken.
"Je kunt hier naast zo'n wagon staan om de dimensies te ervaren. En dan moet je weten dat er tachtig mensen in werden gestopt. Ze waren dan drie dagen en nachten onderweg. Er was een poepemmer. Soms was er helemaal niks te eten. Drie dagen nadat ze in Vught op de trein stapten, stonden de Joden in de gaskamer."
Mensen langs het spoor raapten briefjes op van mensen die met de trein meegingen. In veel gevallen was het het laatste teken van leven.
Van den Eijnde gaat ook iets doen met de briefjes die veel mensen voor vertrek uit de trein gooiden. "Mensen langs het spoor raapten die op en zorgden dat ze bij familie terechtkwamen. In veel gevallen waren die het laatste teken van leven. Het zijn heel aangrijpende boodschappen."
Van die briefjes zijn er enkele bewaard gebleven. Zoals het briefje waarmee Hetty Voûte in een paar woorden probeerde haar familie moed in te praten. Het was niet haar laatste boodschap. De vrouw overleefde de oorlog.
Wagons komen uit Westerbork
De twee treinwagons komen uit Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Daar besloten ze eerder dit jaar om de wagons 'weg te doen'.
"Dat is voortschrijdend inzicht", zegt zakelijk manager Roel Wiersma tegen RTV Drenthe.
Er waren plannen om een deel van de spoorlijn die in de Tweede Wereldoorlog vanuit Westerbork liep te herstellen, maar daar heeft Wiersma van afgezien. Van de vijf treinwagons die Westerbork eerder naar Drenthe haalde, zijn er nu dus twee naar Vught, een is naar een lokaalspoorstation in Groenlo gegaan. Twee wagons blijven op hun plek in Kamp Westerbork.