Hoe Poetin het parlement onder controle wil houden

Gisteren, vandaag en morgen kunnen Russische kiezers stemmen voor een nieuw parlement, de Doema. Vanwege de coronapandemie zijn de verkiezingen uitgesmeerd over drie dagen. De uitslag staat voor een belangrijk deel al vast: de partij Verenigd Rusland (VR) zal de meerderheid in het parlement behouden. VR is de partij die president Poetin steunt.

Nu heeft het 343 van de 450 zetels in de Doema, een meerderheid waarmee de partij alles kan bepalen. President Poetin wil dat graag zo houden, want dit parlement zit er nog als hij in 2024 opnieuw tot president kan worden gekozen. Het parlement doet vrijwel altijd wat het Kremlin wil, de partij VR is daarvoor de garantie.

Maar in de peilingen staat VR nu op een historisch dieptepunt: zelfs bij het officiële centrum voor opinieonderzoek staat VR op ongeveer 30 procent. Om zondagavond toch boven de 50 procent te eindigen - of een tweederdemeerderheid zoals Poetin liever zou zien - is dus heel wat kunst- en vliegwerk nodig.

Poetin buiten schot

Verenigd Rusland is in 2001 opgericht door medestanders van Poetin; veel ministers zijn er lid van. Opmerkelijk is dat Poetin zelf géén lid is, misschien om zich te distantiëren van de partij die zo'n slecht imago heeft.

Russen zien de plaatselijke en regionale politici namelijk vaak als verantwoordelijken voor de problemen en de economische crisis in het land. Poetin kan als president buiten schot blijven, onder meer door de functionarissen op lager niveau de schuld te geven.

Die strategie pakt bij de parlementsverkiezingen slecht uit: Verenigd Rusland is veel minder geliefd dan de president. Er zijn natuurlijk de bekende manieren om de algemene sfeer in het land te verbeteren: Poetin heeft gepensioneerden onlangs een eenmalige premie van ongeveer 115 euro gegeven. Eerder deze maand kregen militairen, politieagenten en brandweerlieden salarisverhoging of een eenmalige uitkering.

Veel zal afhangen van de opkomst. Veel Russen hebben niet het idee dat de verkiezingen veel kunnen veranderen aan hun situatie. Om de opkomst te verhogen, wordt er soms stevige druk op kiezers uitgeoefend. Er zijn de laatste dagen veel berichten verschenen over mensen die door hun werkgever gedwongen worden om te gaan stemmen.

Oppositie

Echte oppositiepartijen zijn er bijna niet. Naast Verenigd Rusland zitten er nog drie partijen in de Doema: de communisten, de 'liberaal-democraten' en de partij Rechtvaardig Rusland. De "liberaal-democratische" LDPR is allesbehalve liberaal, de standpunten zijn uiterst nationalistisch. Rechtvaardig Rusland heeft een sociaaldemocratisch programma. Maar zowel de LDPR als RR horen bij de zogenoemde "systeem-oppositie": partijen die door de regering worden gefinancierd in ruil voor hun steun in het parlement.

De communisten zijn wel onafhankelijk van de regering, maar sommige analisten beschouwen ze toch als een vorm van "gedoogde oppositie": zo laat de regering zien dat er wel degelijk een ander geluid mag klinken, zonder dat het ooit gevaarlijk wordt. Met hun aanhang van rond de 17 procent vormen ze geen echte bedreiging voor president Poetin.

Veel onafhankelijke oppositiekandidaten zijn de afgelopen tijd van de kieslijst geschrapt, onder meer omdat ze Poetins tegenstander Aleksej Navalny hadden gesteund. Navalny zit sinds begin dit jaar in een strafkamp, hij moet daar nog 2,5 jaar blijven. Zijn organisatie is inmiddels verboden, medewerkers worden vervolgd. Ook andere oppositiegroepen is het werk onmogelijk gemaakt.

Controle

En dan de verkiezingen zelf: de Russen worden aangemoedigd om online te stemmen. Dat is veiliger in tijden van corona, maar het maakt een onafhankelijke controle op het tellen van de stemmen veel moeilijker. Om het online stemmen populair te maken, zijn er grote prijzen te winnen: kiezers maken kans op geld, auto's en huizen. En om het goede voorbeeld te geven, was vrijdag op televisie te zien hoe zowel president Poetin als premier Misjoestin hun stem per computer uitbrachten.

Ook bij het tellen van de stemmen op stembureaus is er dit jaar minder controle. De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) stuurt dit jaar voor het eerst geen waarnemers. Rusland wilde maar 60 waarnemers toelaten voor het hele land, dat is volgens de OVSE volstrekt onvoldoende om een goede controle te kunnen uitvoeren. En ook de Russische onafhankelijke organisatie Golos (Stem) kan dit jaar haar werk niet doen. De organisatie werd twee weken geleden tot "buitenlandse agent" verklaard, waardoor ze hun werk vrijwel niet meer kunnen doen.