Beleggers negeren waarschuwingen, AEX even boven 'onhaalbare' 800-puntengrens

• Thom Opheikens

  redacteur Economie

Hoe meer er wordt gewaarschuwd voor te hoge koersen, hoe minder de beurs zich daar wat van aantrekt. Even voor half elf vanochtend ging de AEX door de grens van 800 punten heen, een niveau dat lang als onhaalbaar werd gezien. De Amsterdamse hoofdindex sloot uiteindelijk wel lager, net onder de 795 punten.

Niet alleen de AEX breekt records. Ook internationale beursgraadmeters staan op recordniveaus, of daar in de buurt. Tegelijkertijd wordt er veel gewaarschuwd dat de rek er wel uit is.

Zo sprak het IMF in januari al van een "gespleten werkelijkheid" tussen de beurs en de 'echte' economie. De AEX stond toen rond de 650. In april, met een AEX boven de 700, volgde de Autoriteit Financiële Markten. "Het voelt oncomfortabel en we zijn er niet helemaal gerust op", zei voorzitter Laura van Geest.

In de zomer voegde de AFM daar aan toe dat er zorgen zijn over jonge beleggers die veel risico nemen. De toezichthouder zei in het Nederlands Dagblad veel signalen te krijgen over studenten die maximaal lenen en dat geld gebruiken om te beleggen.

Ook DNB-president Klaas Knot waarschuwde, al was dat achteraf bekeken wat vroeg. Al in het najaar van 2017 wees Knot op het risico van een correctie op de financiële markten. Knot heeft die waarschuwing daarna met enige regelmaat herhaald.

Die correctie kwam er ook toen de coronacrisis voor grote paniek zorgde. Het herstel was wel snel.

Zo'n jonge net begonnen belegger is de Groningse student Lennart Kruizinga, al zegt hij niet de risico's te nemen waar de AFM voor waarschuwt. Wel kocht Kruizinga vanaf oktober 2020 aandelen ASML. De eerste voor 312 euro. Het aandeel van de chipmachinefabrikant is de belangrijkste kracht achter de stijging in de AEX. Een aandeel kost een klein jaar later 760 euro.

Kruizinga voelt geen verleiding om bij te kopen, maar verkopen doet hij ook niet. "Ik twijfel al zo lang dat ik begin te twijfelen aan m'n twijfels. Daarbij kan ik m'n winst wel nemen, maar dan moet ik daarna weer timen om in te stappen."

"Voor zowel wetenschappers als beleggers is het voorspellen van omslagpunten, crashes en het doorzien van zeepbellen heel moeilijk", zegt hoogleraar Mathijs van Dijk van de Erasmus Universiteit. "Maar historisch gezien staan de koersen heel hoog. Ongeveer een derde hoger dan voor de coronacrisis."

Volgens Van Dijk is het de vraag of die stijging gerechtvaardigd is. De waarde van een bedrijf op de beurs wordt bepaald door de winstverwachtingen voor de komende tientallen jaren. "Het kan zijn dat beleggers wel heel optimistisch zijn over de toekomstige winsten van bedrijven, zodat ze veel waard zijn", zegt Van Dijk.

Net zo plausibel is volgens de hoogleraar dat beleggers, bij een gebrek aan alternatieven, tevreden zijn met een lager rendement. "Dan ben je bereid om meer te betalen."

Dat gebrek aan alternatieven is een gevolg van de lage rente. Wat op zijn beurt weer een gevolg is van het crisisbeleid dat centrale banken als de Europese Centrale Bank (ECB) en de Amerikaanse FED nog altijd voeren. Beiden kopen maandelijks voor zo'n 100 miljard aan obligaties op bij financiële instellingen. Met een groot deel van de opbrengst gaan die instellingen vervolgens de beurs op.

Precies daar ziet analist Corné van Zeijl van Actiam een risico dat volgens hem wordt onderschat. "Zowel de FED als de ECB hebben gezegd die opkoopprogramma's te gaan afbouwen." Volgens de analist verdwijnt daarmee de bodem onder de voeten van beleggers.

De interesse voor beleggen neemt ondertussen alleen maar toe. "Ik word overspoeld met mensen die vragen de rente is zo laag, moet ik gaan beleggen?", zegt Van Zeijl. "Dat vraag je na een stijging van 46 procent in een jaar, denk ik dan."

"Er lijkt veel te spelen onder particuliere beleggers", zegt Van Dijk. "Dat zag je eind jaren negentig ook." Toch blijft de hoogleraar erbij dat een neergang op de beurs slecht te voorspellen is. "We hebben in het verleden gezien dat als al er een zeepbel is, dat die lang kan aanhouden. Misschien gaan we ook nog wel door de 900, door de 1000. Maar ik maak me wel zorgen om de hoogte van de beurs op dit moment."