Uit internationaal onderzoek blijkt dat extreme regenval zoals bij de recente overstromingen in Limburg, België en Duitsland vaker voor zal komen, als gevolg van klimaatverandering. Zowel in Nederland als in de twee andere getroffen landen komt die conclusie niet echt als een verrassing.
In Duitsland zijn de overstromingen een groot verkiezingsthema, in Nederland en België hameren meerdere deskundigen erop dat er meer moet gebeuren om de overlast van extreme regenval te beperken.
Aan het vandaag gepubliceerde onderzoek werkten 39 wetenschappers mee, verbonden aan ruim twintig instituten in negen verschillende landen. Ook het KNMI hielp bij het onderzoek. De wetenschappers concluderen dat de hoeveelheid neerslag tijdens dit soort hevige regenval door het veranderende klimaat is toegenomen, met 3 tot 19 procent.
Om grote schade te beperken is het belangrijk om niet te dweilen met de kraan open, maar sneller te verduurzamen.
De Unie van Waterschappen laat in een schriftelijke reactie weten al volop bezig te zijn met klimaatverandering en de gevolgen daarvan voor Nederland. Dirk-Siert Schoonman van de Unie benadrukt dat werken aan het voorkomen van overstromingen niet afdoende is om toekomstige ellende te voorkomen.
"Voor de waterschappen is werken met grotere weersextremen dagelijkse realiteit. Om grote schade te beperken is het belangrijk om niet te dweilen met de kraan open, maar sneller te verduurzamen."
De Unie vindt dat de inrichting van Nederland opnieuw bekeken moet worden. "Met dijkversterkingen en peilbeheer kunnen we als waterbeheerders veel, maar er is meer nodig om schade en overlast binnen de perken te houden bij dit soort weersextremen. We moeten opnieuw kijken naar de inrichting van Nederland en het water leidend laten zijn bij bouwplannen en de inrichting van landelijk gebied."
De watersnood in het Limburgse Arcen is goed te zien in deze dronebeelden:
De situatie in Limburg, stellen de waterschappen, was "buitengewoon uitzonderlijk en extreem". "We zagen waterstanden die nog nooit eerder zijn voorkomen en er is in een aantal dagen meer regen gevallen dan normaal gemiddeld in twee maanden valt. De weersextremen zijn een gevolg van klimaatverandering - zo toont ook dit rapport - en laten zien dat we ons niet alleen moeten aanpassen aan veranderende omstandigheden maar ook snel uitvoering moeten geven aan maatregelen uit het klimaatakkoord."
Wie draait op voor de kosten?
In België waarschuwen deskundigen al jaren dat water beter moet worden opgevangen. Ze zijn het erover eens dat er de komende jaren flink geïnvesteerd zal moeten worden om het land weerbaarder te maken tegen schade door klimaatverandering, zegt correspondent Aida Brands. Meerdere hydrologen geven aan dat er meer ruimte moeten worden gemaakt voor rivieren en beken.
De afgelopen jaren kampte België door hete zomers met een droogteprobleem. Deze zomer werd duidelijk dat niet alleen de droogte aandacht behoeft. In veel dorpen en steden in de Ardennen heeft water bij hevige regenval nauwelijks ruimte en dat had desastreuse gevolgen. Tientallen mensen kwamen om het leven en tienduizenden mensen verloren hun huis.
In het getroffen plaatsje Pepinster heeft de burgemeester besloten 50 verwoeste huizen langs de rivier te slopen. Maar volgens de verzekeraar kunnen de woningen hersteld worden en is slopen dus niet nodig. Het verschil in kosten tussen een woning bouwen of herstellen zijn groot en de Belgische verzekeraars willen daar niet voor opdraaien.
Zo zag de watersnood in Pepinster eruit een paar weken geleden:
De discussie over de kosten lijkt vooralsnog alleen op regionaal niveau te worden gevoerd, zegt Brands. Maar de kans is erg groot dat de komende tijd op federaal niveau gedebatteerd zal worden over hoe België zich gaat wapenen tegen de klimaatveranderingen.
Ook in Duitsland wordt dat debat nu gevoerd. Het land gaat in september naar de stembus om een nieuwe regering te kiezen. Klimaat was al een groot thema in de verkiezingsstrijd en na de overstromingen deze zomer is het alleen maar urgenter geworden.
Landelijk en niet lokaal
Alle partijen hebben plannen gepresenteerd om de bevolking in de toekomst beter te beschermen tegen dit soort gebeurtenissen. Zo hebben de Groenen een 10 punten-rampenbestrijdingsplan ontwikkeld, waarin onder meer staat dat de sirenes overal terug moeten komen en de aanpak van dit soort rampen landelijk en niet op lokaal niveau gecoördineerd moet worden, legt correspondent Judith van de Hulsbeek uit.
In Duitsland ontkent buiten de AfD geen enkele partij dat natuurrampen met klimaatverandering te maken hebben. Het was CSU-minister Seehofer die zei: "Als je kijkt naar de snelheid waarmee dit soort rampen zich opvolgen, moet toch elk weldenkend mens snappen dat dit geen normaal fenomeen is, maar een gevolg van mensengemaakte klimaatverandering."
Ook zeggen bijna alle lijsttrekkers dat de recente overstromingen bewijzen hoe belangrijk het is om de CO2-uitstoot te verminderen, zegt Van de Hulsbeek. Vooral de Groenen willen het tempo daarbij opvoeren. Zij pleiten er bijvoorbeeld voor, net als die Linke, om alle kolencentrales in 2030 al te sluiten in plaats van in het afgesproken jaar 2038.
Maar zijn we überhaupt klaar voor de watersnoodrisico's in de toekomst? NOS op 3 zocht het uit:
