Banken weren organisaties van coronacritici, omvang niet duidelijk

Zeker twee banken weren organisaties die zij beschouwen als verspreiders van complottheorieën of nepnieuws over corona. Het gaat om Rabobank en Triodos Bank. NRC publiceerde er vandaag over.

Betaaldienst Mollie zegde ook (tijdelijk) de relatie met corona-kritische mediaplatforms als Café Weltschmerz en Blckbx op. Die laatste maakte met succes bezwaar en kreeg excuses.

'Weigeren mag, blokkeren niet zomaar'

Er zit een verschil tussen het weren van klanten en het blokkeren van rekeningen. "Banken hebben hun eigen beleid en overwegingen met wat voor bedrijven ze in zee willen", zegt een woordvoerder van de Nederlandse Vereniging van Banken. "Om afscheid te nemen van bestaande klanten moet je wel echt een gegronde reden hebben. Aan de poort hoeft dat niet."

Onduidelijke geldstromen kunnen bijvoorbeeld een reden zijn voor banken om niet met een organisatie in zee te gaan, maar banken kunnen dat ook besluiten op basis van informatie die niet direct met de financiën van een organisatie te maken hebben.

Interne notitie geeft inkijkje

Hoeveel klanten vanwege corona-kritische uitingen aan de poort door banken geweigerd zijn, is onduidelijk. In een intern stuk van de Rabobank zet een werknemer van de afdeling Counter Terrorism Finance uiteen hoe de bank naar "nieuw extremisme" kijkt. De NOS heeft dit stuk ingezien. Als aanleiding noemt de Rabobank-memo onder meer het dreigingsbeeld van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid.

De afdeling richt zich vooral op "radicalen" en "activisten", de minder extreme "supporters en sympathisanten" schaart de bank "onder het domein van vrijheid van meningsuiting". In het algemeen geldt: "Rabobank faciliteert geen initiatieven die actief complottheorieën en andere bewezen desinformatie verspreiden".

Of er ook daadwerkelijk mensen zijn geweigerd vanwege complottheorieën zegt de Rabobank niet. "Daar doen we nooit uitspraken over."

Viruswaarheid drie maanden zonder rekening

Viruswaarheid werd in maart geblokkeerd door ING, vanwege een zogenaamd verdachte transactie naar Spanje. "Ze zochten naar iets om de rekening op te zeggen", zegt voorman Willem Engel daarover. " We hebben drie maanden niet over donatiegeld kunnen beschikken."

Na de ING-blokkade probeerde Engel een rekening te open bij Triodos Bank. Hij ving bot. In een mailwisseling tussen Viruswaarheid en de Triodos Bank schrijft de bank dat ze de groep weigeren als klant omdat de groep "heeft opgeroepen tot confrontaties die haaks staan op onze waarden." Een woordvoerder zegt tegen de NOS dat het uitdragen van meningen op zichzelf geen grond om een rekeningaanvraag af te schrijven, en dat er altijd naar meerdere aspecten wordt gekeken.

Uiteindelijk spande Viruswaarheid een zaak aan tegen ING. Op last van de rechter hief de bank daarna de blokkade op. De rechter schreef in het vonnis wel: "De indruk bestaat dat ING liever niet geassocieerd wil worden met Viruswaarheid". ING zegt zelf geen positie in te nemen over de activiteiten van de stichting.

Belangrijkste kasstroom

Ook corona-kritische mediaplatforms als Café Weltschmerz en Blckbx kwamen in de problemen met een financiële instelling. Beide platforms werden door betaaldienst Mollie geschrapt als klant.

"We waren al een aantal maanden klant bij Mollie. Plotseling kregen we een mailtje dat ze de overeenkomst eenzijdig opzegden", zegt Flavio Pasquino van Blckbx. Via Mollie ontvangt Blckbx donaties. "Dat is niet zomaar een ingreep. Donaties zijn onze belangrijkste kasstroom. Ze leggen zo eigenlijk de lifeline plat."

Toen Pasquino naar Mollie belde voor bezwaar kreeg hij te horen dat zijn kritische houding op overheidsbeleid een reden was. Dezelfde dag werd het besluit teruggedraaid en bood een andere Mollie-werknemer excuses aan. Pasquino zette de telefoongesprekken online. "Je ziet dat dit soort bedrijven intern ook te maken hebben met polarisatie. Maar het is goed om te merken dat de interne feedback nog werkt."

Mollie-oprichter Adriaan Mol laat weten dat er geen beleid is om "klanten te weren of af te sluiten vanwege de mening van de klant". "Dat is er ook nooit geweest. Het kan zo zijn dat een medewerker iets anders heeft gezegd, maar dat is maar één medewerker."

Café Weltschmerz ging niet in bezwaar bij Mollie; het ging in zee met een andere betaaldienst. "Met onze bank Triodos hebben we een uitstekende relatie", zegt Steven Lenderink, de financiële man van Weltschmerz. Ook Blckbx zegt geen problemen te hebben met hun bank Bunq.

'Komt door witwasregels'

Dezelfde Bunq Bank heeft in oktober wel een andere rekening geblokkeerd, zegt Elke de Klerk van Artsen voor Waarheid. Het zou gaan om haar persoonlijke rekening. Maar dat heeft volgens Bunq-topman Ali Niknam niets te maken met haar mening. "We hebben geen voorkeur voor welk gedachtegoed dan ook."

Niknam zegt niet te kunnen reageren op de specifieke casus. "Maar in het algemeen geldt bij ons: we staan het niet toen om een persoonlijke rekening te gebruiken voor bedrijfsdoeleinden." Dat heeft volgens Niknam te maken met het voorkomen van witwassen.