Koop een villa, krijg een paspoort: Montenegro verkoopt omstreden paspoorten

• Gidi Pols

  redacteur Economie

Montenegro verkocht sinds 2019 al tientallen paspoorten aan rijke buitenlandse investeerders en hun gezinsleden. Die kunnen daarmee vrij rondreizen door de Schengenzone en ontvangen straks het EU-staatsburgerschap als Montenegro in 2024 zou toetreden tot de Europese Unie. Dat blijkt uit cijfers van paspoorthandelbedrijf Henley & Partners.

De handel in dit soort 'gouden paspoorten' is omstreden. De Europese Commissie nam in juni stappen tegen lidstaten Malta en Cyprus om te stoppen met de paspoortenhandel. Via die landen lukten het afgelopen jaren allerlei rijke (en soms omstreden) Russen, Iraniërs, Chinezen en Saoedi's om EU-staatsburgerschap te bemachtigen.

Cyprus sloot de handel vorig jaar, maar handelt nog wel lopende zaken af. Malta scherpte de regels eind 2020 aan, maar blijft paspoorten verkopen.

Kandidaat-lidstaten

De Commissie is ook al langere tijd kritisch op kandidaat-lidstaten die paspoorten verkopen. "We willen niet dat bepaalde rijke individuen simpelweg de visa-procedures van de Schengen omzeilen", zei toenmalig eurocommissaris Dimitris Avramopoulos in 2019 over de paspoorthandel van de kandidaat-lidstaten.

Paspoorthandelaren bieden Montenegro aan als alternatieve 'vrije haven in Europa'. Daarbij wijzen ze er op dat Montenegro over een paar jaar waarschijnlijk EU-lidstaat is. Wie nu alvast een paspoort koopt, is na de toetreding daardoor vanzelf ook EU-staatsburger.

Bovendien is de route via Montenegro sneller en goedkoper dan via Malta. Om een Montenegrijns paspoort te krijgen moeten buitenlandse investeerders minstens 250.000 euro investeren in vastgoed en 100.000 euro storten in een overheidsfonds. Binnen een half jaar krijgt de aanvrager vervolgens het paspoort. Daarvoor hoeft de nieuwe Montenegrijn niet in het land te verblijven.

Voor een Maltees paspoort moet iemand 600.000 euro betalen aan dat land en vervolgens drie jaar in Malta verblijven. Een andere optie is 750.000 betalen en minstens een jaar in Malta vertoeven.

Henley & Partners (naar eigen zeggen de grootste speler in de Citizenship-by-Investment-markt) deed deze week de honderdste aanvraag voor een Montenegrijns paspoort sinds 2019. In dat jaar begon het paspoortprogramma daar. Ook andere bedrijven, zoals het Russische Tranio, bieden hulp bij het verkrijgen van zo'n paspoort.

Tranio prijst bovendien villa's aan zee en wintersport-appartementen aan die duur genoeg zijn om een paspoort te kunnen krijgen. "Staatsburgerschap voor investering in een hotel bij een ski-resort", schrijft Tranio bijvoorbeeld over een appartement in een hotel in het noord Montenegrijnse Kolasin. Ook Henley & Partners moedigen hun klanten aan om te investeren in "glamoureuze kustresorts" of "exclusieve ski- en bergresort in het noorden".

Uit een recent stuk van de Europese Commissie blijkt dat de Montenegrijnse paspoorten vooral in trek zijn bij Russen, Chinezen, Pakistanen, Libanezen en Egyptenaren.

Europese Commissie

Inmiddels oefent de Europese Commissie druk uit op de kandidaat-lidstaten om te stoppen met de paspoorthandel. Moldavië beëindigde het paspoortprogramma daar in 2020. Ook Montenegro lijkt te bezwijken. De Montenegrijnse overheid kondigde aan eind dit jaar te willen stoppen.

Henley & Partners moedigt daarom de superrijken aan om te investeren voor een Montegrijns paspoort nu het nog kan. "Er zijn nog een paar maanden over."