Veel branden Zuid-Italië aangestoken door maffia: 'Kogels vervangen door vuur'

• Heleen D'Haens

  correspondent Italië

In en rond de kerk van het Sicilaanse dorp Paternò zijn honderden bewoners samengekomen. De rouwklokken luiden voor de 30-jarige boer Andrea di Stefano, die afgelopen woensdag omkwam toen hij hielp een natuurbrand te blussen. De trekker waarmee hij een watertank vervoerde kantelde en kwam bovenop hem terecht.

"Een held", noemen veel dorpelingen Andrea. Maar ook "een slachtoffer van criminelen". De brand die hij bluste was op drie verschillende plekken tegelijkertijd aangestoken. Kwade opzet dus, concludeert een groepje mannen voor de kerk.

Het woord dat zij niet gebruiken, gebruikt Emanuele Feltri, een vriend van Andrea, wel. "Criminele bendes die actief zijn op het platteland, die noemen we maffia. Dit zijn maffiose branden. Ze worden aangestoken op het heetste moment van de dag, op dagen waarop er een warme zuidenwind staat. Ze zijn bedoeld om alles te verwoesten."

Zonne-energie

Maffiose organisaties gebruiken branden steeds vaker als wapen, bevestigt Claudio Fava, hoofd van de antimaffiacommissie van het Siciliaanse parlement. De Italiaanse minister van Milieu zei eerder deze week dat 58 procent van de branden op Sicilië dit jaar bewust is aangestoken. Maar volgens Fava, die nauw contact houdt met de lokale brandweer, is het zeker 98 procent.

Bekijk hier de reportage die correspondent Heleen D'Haens over de branden maakte op Sicilië:

"Het gebeurt al jaren dat mensen branden aansteken, bijvoorbeeld omdat er geld te verdienen is met het heraanplanten van bossen", legt Fava uit.

Maar hij ziet dat de praktijk zich de laatste jaren heeft uitgebreid. Vooral omdat de economische belangen groter zijn geworden. "We vermoeden dat tegenwoordig ook zonne-energie een rol speelt. Gronden worden in deze regio heel duur verkocht om er zonnepanelen op te plaatsen. Daar gaat veel geld in om."

Daarnaast worden branden door de maffia ook gebruikt als middel om tegenstanders te intimideren, zegt Fava. "De kogels zijn vervangen door vuur. Zo'n brand is snel, efficiënt, en je hebt minder kans om gepakt te worden dan wanneer je met een geladen wapen de straat op gaat."

Dat veel brandstichters ongestraft wegkomen, baart ook Nino Naso, burgemeester van Paternò, zorgen. Vorige week werden twee mensen opgepakt in een dorp verderop, maar dat staat in geen verhouding tot het totale aantal branden in de regio. "Wij investeren in ons dorp veel geld om voor de zomer brandbaar materiaal weg te halen, zodat we natuurlijke branden kunnen voorkomen", vertelt hij. "Maar als criminelen met zo'n natuurgebied andere plannen hebben, staan we machteloos."

De budgetten die hij heeft, spendeert Naso aan het plaatsen van beveiligingscamera's op strategische plekken. Maar een echte oplossing voor het probleem moet van de regering uit Rome komen, zegt hij.

Naast meer budget voor opsporing wil hij dat er op opzettelijke brandstichting door criminelen strengere straffen komen. "Ze moeten bang worden, ze moeten de hete adem van de politie en de overheid in hun nek voelen. Het kan niet dat dit zo doorgaat."

'We hebben hulp nodig'

Ook Emanuele Feltri hoopt dat er snel meer gedaan wordt om nieuwe branden te voorkomen. Bij de brand afgelopen week verloor hij niet alleen zijn vriend Andrea, maar ook een deel van zijn bedrijf. "Olijfbomen van 300 jaar oud. Die zijn onvervangbaar."

Hij is ervan overtuigd dat er een criminele organisatie achter zit. "Ze willen me daar niet hebben. Een aantal jaar geleden werd ik ook al geïntimideerd. Toen vond ik mijn schapen terug met kogels door hun hoofd."

De beste oplossing is volgens hem dat er meer ordediensten komen, die patrouilleren over het Siciliaanse platteland.

"Ik heb toen ik bedreigd werd altijd veel steun gekregen van andere boeren. Het is niet zo dat er niks verandert, en dat iedereen in stilte meedoet met de maffia. Wij willen een eerlijk leven, en een toekomst opbouwen. Maar we hebben hulp nodig. We kunnen dit niet alleen."