Bloemendaal of Blaricum: veel belastingontduikers wonen aan grens of in rijke dorpen

• Gidi Pols

  redacteur Economie

Baarle-Nassau, Bloemendaal en Blaricum zijn gemeenten die relatief veel Nederlandse belastingontduikers herbergen, blijkt uit een analyse van onderzoekers van het Centraal Planbureau en de Amerikaanse universiteit Berkeley. Ze hebben het onderzoek op eigen initiatief gedaan.

De onderzoekers bestudeerden de gegevens van zo'n 27.000 zwartspaarders die gebruikmaakten van de zogeheten inkeerregeling. Die regeling leverde tussen 2002 en 2018 2,1 miljard euro op aan eerder misgelopen belasting. De data geven een inkijkje in waar inkeerders wonen, waar ze hun geld stallen en hoe rijk ze zijn.

Zwitserland is het belangrijkste belastingparadijs voor Nederlanders die tot inkeer kwamen. België en Luxemburg waren ook populair.

De zwartspaarders die hun geld in België stalden, woonden met name in grensgemeenten in Zeeland en Noord-Brabant. In Baarle-Nassau ontdook ruim 1 procent van alle inwoners belasting via een Belgische bankrekening. Ook in Alphen-Chaam en Reusel-De Mierden woonden relatief veel inkeerders.

"Het betreft in deze gevallen veelal een simpelere vorm van belastingontduiking", zegt Wouter Leenders, onderzoeker aan Berkeley. "Het gaat hier niet om hele netwerken van brievenbusbedrijven om het geld weg te sluizen. Vaak zijn het ondernemers die met contant geld de grens over rijden en het daar op een bankrekening zetten."

Zwitserland is relatief populair onder inwoners van gemeenten als Bloemendaal, Blaricum en Wassenaar. Het zijn met name rijke Nederlanders die belasting ontdoken en gebruikmaakten van de inkeerregeling.

De onderzoekers maken hierbij onderscheid tussen 'gewone rijken' (10 procent rijkste Nederlanders) en 'superrijken' (0,01 procent rijkste Nederlanders). "Die superrijken maakten vaak gebruik van echt complexe constructies, waarbij ze het geld bijvoorbeeld stalden in een trust op de Kaaimaneilanden", zegt Leenders.

Weinig superrijken

Driekwart van het inkeergeld kwam van de gewone rijken, 7 procent van de superrijken. "Dat aandeel gewone rijken is opvallend", zegt Leenders. In onderzoek naar inkeerregelingen in Colombia en Scandinavië waren het juist de superrijken die het meeste zwartgespaarde geld aangaven.

De onderzoekers opperen verschillende verklaringen voor het lage aandeel superrijken. Enerzijds gebruiken die vaker complexe ontduikconstructies. De gebruikers daarvan durven het waarschijnlijk vaker aan om het zwartgespaarde geld helemaal niet aan te geven.

Anderzijds betalen de superrijken relatief weinig belasting. Inkomen op kapitaal wordt in Nederland in vergelijking met andere landen laag belast. Er zou daarom minder noodzaak zijn om belasting te ontduiken.

Crypto's

Zwartsparen is de afgelopen jaren lastiger geworden, zien de onderzoekers. Door betere uitwisseling van informatie is de Belastingdienst steeds beter geworden in het opsporen van belastingontduiking. "Zelfs de Zwitserse overheid en Zwitserse banken delen nu informatie met Nederland", zegt Leenders. "Dat maakt simpele belastingontduiking steeds moeilijker."

De Belastingdienst zelf maakt zich echter geen illusies. "Alles afsluiten kan niet, dat is een utopie", zei afdelingsleider Frans van Krieken eind vorige maand tegen het FD. Hij wees met name op de gevaren van cryptovaluta. "Die houden we scherp in de gaten."