De 28-jarige Abdul Wali wordt al weken bedreigd door de Taliban
Via brieven, telefoontjes en sms'jes ontvangt de 28-jarige Abdul Wali de laatste weken steeds dezelfde dreiging: geef je over, anders gaan we achter je hele familie aan. De afzender is het 'Islamitische Emiraat', oftewel de Taliban.
"Ze zeggen dat ik heb samengewerkt met de buitenlandse troepen", zegt Wali, een vader van vier die uit Deh Rawod in de Afghaanse provincie Uruzgan komt en nu in de provinciehoofdstad Tarin Kowt woont. De Nederlandse militaire missie had tussen 2006 en 2010 in beide plekken een basis.
Wali was toen een tiener, maar zijn vader werkte als districtshoofd nauw met de Nederlandse troepen samen aan de opbouw van moskeeën, scholen en landbouwprojecten. Zelf werkte Wali in de jaren erna voor allerlei internationale organisaties, inclusief Save The Children en Cordaid, en projecten die mede door Nederland en de Amerikaanse ontwikkelingsorganisatie USAID werden gefinancierd.
Abdul Wali maakte op ons verzoek beelden met zijn mobiel van een verlaten Tarin Kowt:
Direct in dienst van de buitenlandse troepen was Wali nooit. Wel hielp hij onlangs een vertaler die met de Nederlandse troepen werkte, en daarom ook werd bedreigd, naar Nederland te komen. Zelf komt Wali niet in aanmerking voor de regeling waarmee tolken die voor Defensie werkten een visum kunnen aanvragen. Voor de Taliban was zijn hulp aan de vertaler wel een extra reden hem te bedreigen - vooral nadat ze de macht in Deh Rawod de afgelopen maand opnieuw hebben gegrepen.
Via Whatsapp stuurt Wali een video van een stapel brokstukken. "Ze hebben mijn huis verwoest en alles wat ik had gestolen", vertelt hij. "Mijn gezin en ik wonen nu voor onze veiligheid in Tarin Kowt. Ik heb nog contact met mensen in Deh Rawod, en iedereen is bang. Elke dag worden er meer mensen vermoord. De Taliban dwingen mensen ook hun geld af te staan."
Winkeliers halen hun winkels leeg, want als de Taliban komen zullen die alles leegroven.
In Tarin Kowt is de situatie nauwelijks beter. In korte videoclips die Wali in zijn buurt maakte, is te zien dat de winkels dicht zijn, de hoofdwegen heel rustig en zijn woonwijk vrijwel leeg. "Er gaan geruchten over een aankomende aanval van de Taliban op Tarin Kowt. Winkeliers halen hun winkels leeg, want als de Taliban komen, zullen die alles leegroven. Mensen vertrekken naar dorpen waar niet meer gevochten wordt. Voor mij is dat geen optie, omdat die dorpen door de Taliban worden gecontroleerd."
De laatste vijf dagen veroverden de Taliban zes provinciale hoofdsteden, waaronder Kunduz. "Ik ben bang dat deze provincie ook snel zal vallen", zegt Wali. Vluchten kan hij niet. Er gaan geen burgervluchten meer naar of vanuit Tarin Kowt en alle wegen worden door de Taliban gecontroleerd. Dat geldt ook voor de grensposten naar buurlanden als Iran.
In 2019, toen toenmalig president Trump bekendmaakte het Amerikaanse leger sneller terug te trekken uit Afghanistan, maakten we deze uitlegvideo over de Taliban:
"Afghanistan is een levende gevangenis", zei Anne Kwakkenbos, genderexpert bij Cordaid, dinsdagochtend in het NOS Radio 1 Journaal. Zij verlaat het land deze week, nadat de Nederlandse regering vorige week alle burgers geadviseerd heeft te vertrekken. Voor mensen als Wali wordt het heel lastig, erkent zij, omdat in twintig jaar tijd zeker tienduizenden mensen voor internationale hulporganisaties hebben gewerkt.
Sommige landen hebben voor zulke mensen een visumprocedure: zo biedt de VS een visum aan mensen die langere tijd voor USAID hebben gewerkt. "Maar in de praktijk ken ik mensen die dit al drie tot vier jaar aan het proberen zijn", zei Kwakkenbos.
Zonder mij heeft mijn gezin niemand. Als ik me overgeef, dan zullen ze me zeker vermoorden.
Nederland heeft geen beleid voor mensen als Wali en Kwakkenbos denkt dat dat niet gaat veranderen. "Nederland is een van de landen die nog steeds actief Afghaanse mensen wil deporteren." Deze week ondertekende Nederland samen met vijf andere landen een brief met deze boodschap aan de Europese Commissie, nadat de Afghaanse regering eind juli had opgeroepen de deportaties te stoppen.
Wali zegt dat een illegale vlucht - een zeer prijzige en risicovolle onderneming voor hem - waarschijnlijk de enige optie is. Zich overgeven aan de Taliban wil hij niet. "Ik heb vier dochters. De oudste is 6 en de jongste 6 maanden. Ik zei tegen mijn vrouw: als ik me overgeef, dan zijn jullie veilig. Maar zij heeft me gezegd dat ze hoe dan ook samen wil blijven. Zonder mij heeft mijn gezin niemand. Als ik me overgeef, dan zullen ze me zeker vermoorden."
