Is er een oplossing voor de binnenvaartschepen met giftige lading?

Voor drie binnenvaartschepen in Zwolle, Utrecht en Veghel met een giftige lading graan uit Polen, is mogelijk een oplossing gevonden. De schepen liggen sinds vorige week aan de kade, nadat aan boord een veel te hoge concentratie van het gas fosfine werd aangetroffen.

De schepen kunnen naar een plek varen waar de lading ontgast kan worden. Dat gebeurt op IJsseloog, een kunstmatig eiland in het Ketelmeer, ten zuiden van de Noordoostpolder. Daar kan de lading overgeheveld worden op een ander schip, waardoor het gas vervliegt.

Toch is het nog niet zeker of dit gaat gebeuren. Er zit nog een aantal haken en ogen aan het plan.

Metingen en vergoedingen

Zo kunnen de schepen pas varen als uit meetrapportages blijkt dat de opvarenden de stuurhutten en machinekamers veilig kunnen betreden, zegt de Inspectie SZW. Als dat blijkt uit de metingen, wordt de stillegging opgeheven.

Maar of ze dan gaan varen is een tweede. ASV, de belangenvereniging voor schippers, weet namelijk dat de schippers zich niet helemaal in het plan kunnen vinden. "Twee van de drie schippers willen naast een reddingsboot, voor het geval de bemanning plotseling moet evacueren, een vergoeding voor deze gang van zaken", zegt Sunniva Fluitsma van ASV. "Zolang dat niet geregeld is varen ze niet, heb ik begrepen."

Een van de twee schippers die twijfelen over het plan, is Daniël Boere. Hij woont tijdens het varen met zijn vrouw en kinderen op het schip dat in Utrecht ligt afgemeerd. "Het is een risicovolle onderneming om daarnaartoe te varen, dus we willen een financiële vergoeding daarvoor als risicodekking", zegt hij tegen de NOS.

Die vergoeding is hem nog niet toegezegd, zegt hij. "De eigenaar van het tarwe, de firma De Heus, moet die financiële onkostenvergoeding betalen, anders gebeurt er niets." Ook mogen zijn kinderen uit veiligheidsoverwegingen niet aan boord. "Dus daar moet ook een oplossing voor komen."

Als het aan de schipper ligt, blijft het schip gewoon liggen. "Want het is onveilig gebied. Dan duurt het misschien vier weken voor het gas er vanzelf uit is. Dat maakt ons niet uit, want dit geldt als overuren, dus we krijgen gewoon doorbetaald."

Impasse

De oplossing van vandaag is in ieder geval een stap verder dan de impasse die er eerder was. Eerder konden de betrokken partijen het niet eens worden over de vervolgstappen, zegt Fluitsma van ASV. "Niemand wilde de schepen hebben. Er is veel onduidelijkheid, ook over hoe dit heeft kunnen gebeuren."

De schepen zouden uitwijken naar de haven in Amsterdam, maar daar werden ze geweigerd. Een woordvoerder van de Port of Amsterdam ontkende dit. Ook een plan om uit te wijken naar Nieuwegein ging niet door.

Zorgen omwonenden

Ondertussen liggen de schepen te wachten in Zwolle, Utrecht en Veghel. Omwonenden in Zwolle maken zich zorgen over het 'gifschip', meldt RTV Oost. GroenLinks-statenlid Robert Jansen heeft schriftelijk vragen ingediend over de risico's voor bemanning, omwonenden en natuur en milieu.

Maar de gemeente Zwolle en de Veiligheidsregio IJsselland zeggen dat het schip geen bedreiging vormt voor de directe omgeving, omdat alleen in de laadruimte de concentratie fosfine te hoog is.

In 2019 werd een schippersechtpaar opgenomen op de intensive care nadat ze in contact kwamen met fosfine in hun lading. Het incident leidde ertoe dat de regels voor controle op giftige gassen werden aangescherpt: niet alleen voor overslag, maar ook na overslag wordt de waarde op het binnenvaartschip gemeten.

Maar deze regels gelden alleen voor de zeehavens van Amsterdam en Rotterdam, zegt Sunniva Fluitsma van ASV. De lading waar het nu om gaat, kwam per trein aan in Oss.

Ook de overslagcentrale in Oss kan desgevraagd niet vertellen wat er precies is gebeurd. Fluitsma zou graag willen weten óf en hoe er gemeten is bij die overslag. "Bovendien vraag ik me af of dit soort vervoer per trein binnen Europa überhaupt wel is toegestaan volgens Europese wetgeving."

Boere wist niet dat hij een lading vervoerde die levensbedreigend is. "Ik heb nooit toestemming gegeven om met een giftige lading te varen. En dat wil ik ook helemaal niet. Al betalen ze een miljoen euro. Ik wil niet met een giftige lading varen."