Gaat het over draagmoederschap, 'dan wordt Den Haag links en rechts ingehaald'
Stevin Veenendaal (46) en zijn partner Sjoerd Hulshuizen (46) zijn ouders van dochters Liv (3) en Jill (1). Eenvoudig was de komst van hun dochters niet. Het homoseksuele stel reisde af naar de Verenigde Staten om daar eiceldonoren en draagmoeders te vinden via een commercieel bedrijf. Die constructie is verboden in Nederland, en dat is niet de enige juridische hobbel voor homoseksuele stellen met een kinderwens.
De rechtbank in Arnhem deed vandaag uitspraak in een zaak die Veenendaal en Hulshuizen hadden aangespannen tegen de Belastingdienst. Een van de twee voerde de medische kosten van de ivf-behandeling voor de Amerikaanse draagmoeder van Liv op als aftrekpost bij de belastingaangifte. De fiscus wees dat af omdat de twee mannen niet onvruchtbaar, ziek of invalide zijn.
Een vrouw die met haar mannelijke partner een ivf-behandeling doet omdat zij niet natuurlijk zwanger raakt, mag de kosten daarvan wél aftrekken, voor zover ze niet vergoed worden door de zorgverzekeraar. Dat is discriminatie van homoseksuele stellen, oordeelt de rechtbank vandaag.
Veenendaal vertelt waarom de uitspraak belangrijk voor hem is:
"De regeling luidt dat de kosten van een ivf-behandeling alleen mogen worden afgetrokken als er een medische oorzaak aan de behandeling ten grondslag ligt", zegt persrechter Erik Rademaker. "In dit geval gaat het om een homoseksueel stel dat dus niet op natuurlijke wijze kinderen kan krijgen. De rechtbank heeft gezegd: er is eigenlijk geen gerechtvaardigde reden om onderscheid te maken."
Het betekent niet dat de mannen de kosten van de ivf-behandeling terugkrijgen van de Belastingdienst. Dat gaat tegen de wet in, en de rechtbank kan de wet niet veranderen. Rademaker: "Daarom zegt de rechtbank: politiek, doe hier iets mee."
'Wet loopt hopeloos achter'
En daar was het Veenendaal en zijn partner om te doen, zegt hij. "Principieel voelt het wel als een overwinning." De vader vindt dat de Nederlandse wet hopeloos achterloopt bij de huidige tijd. En dan heeft hij het niet alleen over de fiscale regels, maar ook over het verbod op commercieel draagmoederschap en het juridisch vastleggen van ouderschap als er sprake is van een draagmoeder.
De stichting Meer dan Gewenst, die zich inzet voor lhbti'ers die een gezin willen of hebben, sluit zich bij Veenendaal aan. "We zijn blij met de uitspraak van de rechter, die erkent dat hier sprake is van discriminatie van homostellen", zegt woordvoerder Sara Coster. "Maar zolang de overheid draagmoederschap niet wettelijk regelt, kunnen homostellen nog steeds de kosten niet aftrekken van de belasting, terwijl heterostellen in gelijkwaardige situaties dat wel kunnen."
Het kabinet moet nu eindelijk werk maken van de adviezen.
"Den Haag wordt links en rechts ingehaald door de praktijk", vindt Coster. "Het kabinet moet nu eindelijk werk maken van de adviezen van de Staatscommissie herijking ouderschap." Die commissie gaf de nu demissionaire regering in 2016 een adviesrapport over aanpassing van de huidige regels over ouderschap.
In 2019 leek er een akkoord te komen tussen de regeringspartijen. Demissionair minister voor Rechtsbescherming Sander Dekker schreef in de zomer van 2019 dat het kabinet "met voorrang werkt aan wetgeving", en dat die voor de zomer van 2020 naar de Kamer gezonden zou worden. Maar de wet is tot op heden niet veranderd.
Kosten
Veenendaal en Hulshuizen voelden zich gedwongen om naar de Verenigde Staten te gaan voor een traject dat in Nederland verboden is. "Omdat de politiek de kwestie al jaren uit de weg gaat."
Dat de twee een route namen die in Nederland niet is toegestaan, daar hield de rechtbank vandaag geen rekening mee. "Daar gaat deze uitspraak niet over", zegt Rademaker. "Die gaat alleen over de ivf-behandeling en de kosten daarvan. Het zijn ook de enige kosten die zijn opgevoerd in de belastingaangifte."
