Waarom een boycot van een ijsfabrikant zoveel losmaakt in Israël

• Miral de Bruijne

  redacteur Buitenland

Iedereen kan online bekijken hoe de Israëlische minister van Economische Zaken haar Ben & Jerry's uit de vriezer haalt en in de prullenbak mikt. Als de ijsfabrikant geen ijs meer wil verkopen in Joodse nederzettingen op de bezette Westelijke Jordaanoever en in Oost-Jeruzalem, dan komt het er bij haar ook niet meer in, zo maakt de bewindsvrouw in de door haar geposte video glashelder.

Economisch gezien maakt het voor Israël niet veel uit waar er Caramel Chew Chew of Chocolate Caramel Cookie Dough in de schappen ligt, maar in politiek opzicht maakt de boycot van Ben & Jerry's heel veel los. Sinds het nieuws begin deze week naar buiten kwam, pakken de Israëlische politiek en media er stevig mee uit.

In een statement laat het Amerikaanse bedrijf weten dat het niet in overeenstemming is met hun waarden om ijs te verkopen in bezet Palestijns gebied. Ze zeggen hiermee tegemoet te komen aan de zorgen van hun fans en vertrouwde partners. De verkoop in Israël blijft wel gewoon doorgaan, meldt de ijsmaker ook nog.

Voor de druk gezwicht

De beslissing wordt gezien als een middel om druk uit te oefenen op Israël, vooral vanwege de nederzettingenpolitiek. De internationale BDS-beweging (de afkorting staat voor boycot, desinvesteringen en sancties) vraagt al jaren om strafmaatregelen tegen het internationaal omstreden beleid. De Amerikaanse actiegroep 'Vermonters for Justice in Palestine' probeerde Ben & Jerry's tot actie te bewegen. Voor die druk lijkt het bedrijf uit de staat Vermont nu gezwicht.

De voorzitter van BDS Nederland, Nicole Hollenberg, is blij met de beslissing van het Amerikaanse ijsbedrijf. "Ook onze tak heeft jaren meegewerkt aan de campagne. Nu komt Ben & Jerry's eindelijk uit voor deze morele kwestie die past bij waar het bedrijf bekend om staat", zegt Hollenberg. "Ze geven hiermee een groot signaal af, en we hopen dat ze in de toekomst de volgende stap ook gaan zetten."

'Het is nooit genoeg'

En dat is nou precies het probleem, vindt de directeur van Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI), Hanna Luden. "Voor de BDS-beweging is het nooit genoeg", zegt ze. "Het liefst zien zij Israël helemaal van de kaart verdwijnen." Daarom snapt zij niet dat Ben & Jerry's zich op dit moment voor zo'n statement laat lenen.

De maatregel komt volgens Luden op een kritisch moment in de Israëlische politiek. In de nieuwe regering zitten veel verschillende partijen, met ieder een andere mening over Joodse nederzettingen in bezet Palestijns gebied. Daarom vindt Luden de timing opvallend: "De discussie over nederzettingen in Israël is op dit moment in volle gang."

"Normaal gesproken heeft de ijsfabrikant ludieke acties om maatschappelijke zaken aan te kaarten, zoals tijdelijke ijssmaken met gekke namen met een politieke boodschap, maar hier pakken ze het ineens anders aan", zegt Luden. Ook vindt ze dat het bedrijf met twee maten meet. "Waarom wordt tegen Israël zo'n beslissing genomen, maar stoppen ze hun verkoop niet in landen waar de mensenrechten niet worden gerespecteerd zoals China, Saudi Arabië en Iran?" vraagt ze zich af.

Winst voor de BDS-beweging

Voor de BDS-beweging is het besluit van zo'n groot bedrijf als Ben & Jerry's een bevestiging van een trend die al langer zichtbaar is. "Je ziet onze beweging enorm groeien", vertelt Hollenberg. Sinds de raketten op Israël van dit jaar en de bombardementen op Gaza neemt de animo toe: "Eerst wist niemand wat BDS was, maar nu weet iedereen dat wel. Wereldwijd, maar zeker ook in Nederland".

Ook worden BDS-acties in Nederland steeds meer gesteund, zegt Hollenberg. Ze wijst op een campagne tegen dadels uit Joodse nederzettingen op bezet Palestijns gebied. "Die dadels worden gemaakt op Palestijnse grond, met Palestijns water, terwijl de Palestijnen daar zelf een tekort aan hebben." Volgens haar zoeken steeds meer supermarkten en groothandels naar alternatieven.

"In Israël zullen ze bang zijn dat als zo'n groot bedrijf als Ben & Jerry's deze beslissing neemt, meer bedrijven zullen volgen", concludeert Hollenberg.

CIDI-voorzitter Luden is daar niet bang voor. "Ik denk dat bedrijven over het algemeen gezien vooral commerciële beslissingen maken", zegt ze. "Met deze actie wordt uiteindelijk alleen de Israëlische fabriek geraakt waar het ijs de afgelopen 35 jaar werd gemaakt. Waar Israëliërs en Palestijnen hun geld verdienen."

Tot eind 2022 is het ijs nog verkrijgbaar in de Joodse nederzettingen in door Israël bezette gebieden.