Vragen over rol Israëlische overheid na onthulling over spionagesoftware
De mobiele telefoons van mogelijk duizenden journalisten, mensenrechtenactivisten, politici en ambtenaren over de hele wereld zouden zijn gehackt met spionagesoftware van Israëlische makelij. Hoewel dat nieuws in Israël niet als een totale verrassing komt, zijn er in het land wel vragen over de betrokkenheid van overheid en autoriteiten.
Internationale media, waaronder The New York Times, The Guardian en Le Monde, onthulden gisteren gezamenlijk dat er gelekte documenten bestaan met daarin telefoonnummers van 50.000 mogelijke slachtoffers van hacks met de spionagesoftware. Op de lijst staan 180 journalisten, bijvoorbeeld van CNN en persbureau Reuters. Ook Europese politici, topbestuurders en mensenrechtenactivisten staan erop.
'Totale toegang'
De spionagesoftware, Pegasus genaamd, is ontwikkeld door het Israëlische bedrijf NSO Group. Als de malware een telefoon infecteert, kunnen op afstand allerlei bestanden en foto's worden binnengehaald. Ook kunnen de camera en de microfoon ongewild worden aangezet.
Voorheen moest het slachtoffer nog op een kwaadaardige link klikken, maar nieuwe versies van de malware infecteren een apparaat door zwakheden in apps uit te buiten. "Met Pegasus krijgen buitenstaanders totale toegang tot je telefoon", aldus Gert-Jan Schenk, directeur van cybersecuritybedrijf Lookout in het NOS Radio 1-programma Nieuws en Co.
Schenk kwam de malware vijf jaar geleden voor het eerst tegen bij een klant. "Wij zijn toen benaderd door een journalist die het gevoel had dat zijn apparaat niet naar behoren functioneerde. Toen vonden we deze zeer agressieve spionagesoftware."
Viktor Orbán
Naar verluidt werkten de oprichters van NSO in het verleden bij een afdeling van het Israëlische leger die zich bezighoudt met digitale spionage. NSO verkondigt al jaren dat de software uitsluitend bedoeld is om criminelen en terroristen op te sporen en te schaduwen. De malware wordt verkocht aan overheden, veiligheidsdiensten en het leger.
"Er was al goed gedocumenteerd dat de software van het bedrijf ook voor andere praktijken gebruikt werd. En met deze onthulling is er een extra reden om de uitspraken van NSO met een flinke korrel zout te nemen", zegt NOS-correspondent Ties Brock.
Hoewel het bedrijf zegt alleen aan "geautoriseerde regeringen" te verkopen, bestaat het klantenbestand ook uit landen waar persvrijheid en mensenrechten onder druk staan. Onder meer Marokko, Bahrein, Saudi-Arabië en de Hongaarse premier Viktor Orbán zouden van de spionagesoftware gebruik hebben gemaakt.
De persvrijheid is een van de kernwaarden van de Europese Unie.
Israëlische media schrijven nu over de hacks die met de malware zijn uitgevoerd. En ook de politiek roert zich. "De leider van een linkse coalitiepartij gaat later deze week in gesprek met de minister van Defensie. Er zijn vragen over wat de rol van de Israëlische overheid en autoriteiten is. Het ministerie van Defensie moet NSO toestemming geven voordat de spionagesoftware aan een ander land wordt verkocht."
"Op de lijst staan allerlei landen, en niet uitsluitend de nauwste bondgenoten van Israël. Het lijkt er dus op dat Israël niet veel problemen heeft met de export van de software."
'Alleen voor gebruik binnen wettelijke kaders'
Het Israëlische ministerie van Defensie zei vandaag dat de export van technologieproducten "zoals de spyware verkocht door NSO Group" alleen voor gebruik binnen wettelijke kaders was en uitsluitend om criminaliteit en terrorisme tegen te gaan. NSO ontkent de aantijgingen van internationale media, en ook Hongarije, Marokko, India en Rwanda spreken misbruik van de software tegen.
Voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen reageerde fel op het nieuws over Pegasus. "Dit moet geverifieerd worden, maar indien dit klopt, is dat totaal onaanvaardbaar. De persvrijheid is een van de kernwaarden van de Europese Unie."
