Onrust in CDA nog niet bezworen, afdelingen worstelen met raadsverkiezingen

• Barbara Terlingen

  redacteur Politiek

In de kast van de CDA-afdeling Deurne liggen ze al een tijdje klaar: de tasjes, stickers, vlaggen en posters voor de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar. Maar het kan zijn dat de spullen in de kast blijven liggen. Want het CDA Deurne twijfelt.

Twijfelt over wel of niet doorgaan bij het CDA. De afdeling stelt zo'n drastisch besluit nu nog uit, maar neemt voorlopig afstand van de landelijke partij. "Het handelen van het landelijke CDA sluit niet bij ons aan", zeggen de raadsleden in een verklaring. "Met als dieptepunt hoe omgegaan wordt met kritische mensen in de eigen partij."

Raadslid Benny Munsters vertelt hoe de afgelopen weken leden hun lidmaatschap opzegden. Hoe vrijwilligers begonnen te twijfelen, er discussies kwamen over de koers van de partij en mensen zich steeds minder op hun gemak voelden.

"Dat Pieter Omtzigt zich genoodzaakt zag de partij vaarwel te zeggen, was voor velen de druppel", zegt Munsters. "Na een opeenstapeling van incidenten rond de lijsttrekkersverkiezing, missers in de campagne, gedoe over sponsorgelden en alles wat er gebeurde rond de toeslagenaffaire."

Meer CDA-afdelingen worstelen met de koers van de partij en de verkiezingen in maart volgend jaar. Er leven veel vragen. Komen de kandidatenlijsten op tijd rond? Kunnen ze nog rekenen op genoeg vrijwilligers voor de campagne? En met welk verhaal gaan ze de boer op bij de verkiezingen?

Met vooral een heel lokaal verhaal, zeggen de meeste afdelingen tegen de NOS.

Landelijk gepruts

"Het gerommel in Den Haag doet geen goed. Het is niet leuk steeds uit te moeten leggen hoe nu verder", zegt de Hoornse CDA'er Dick Bennis. "Maar in Hoorn gaan we vol energie focussen op onze lokale kracht. De C staat bij ons voor constructief, coöperatief en collegiaal."

Wat volgens Bennis helpt is dat de partij lokaal goed geworteld is. En een "groot netwerk van actieve leden en vrijwilligers heeft".

Dat netwerk is er inderdaad, zegt een CDA'er in het westen van het land, die anoniem wil blijven. "Maar wat jarenlang werd opgebouwd, is door landelijk gepruts rap afgebrokkeld." Voor hem begon dat toen het CDA in Noord-Brabant met Forum voor Democratie in zee ging. "In onze naam zit de D van democratie, maar wat mij betreft had het daar weinig mee te maken."

Volgens hem blijft de partij te stil over grote thema's als stikstof en klimaat. "Uit angst voor de achterban komt geen duidelijke keuze."

Een andere CDA'er in het noorden van het land vreest die keuze juist. "Hier voelen mensen zich al jaren in de steek gelaten door de partij. Een kleinere veestapel? Dan ook een kleiner CDA."

Bewust van alle onrust en verdeeldheid reist interim-partijvoorzitter Marnix van Rij door het land voor gesprekken. Daags na het verschijnen van de brandbrief van twintig afdelingen - die het bestuur oproept niet meer met Rutte in zee te gaan - gaat hij bij de Heerlense Marco Peters op bezoek. Peters is een van de opstellers van de brief en is al lang actief in Heerlen, bij een, zoals hij het zelf noemt, "opstandige afdeling". Zijn boodschap: dat het CDA vooral "terug moet naar de gewone mensen".

"Ik kom bij de mensen thuis en bespreek wat er leeft", zegt Peters. Eigenlijk zo'n beetje wat Van Rij nu ook doet. "Ik ben er wat allergisch voor om het te zeggen, maar het was een goed gesprek."

Peters voelt zich gehoord, Van Rij heeft volgens hem "echt in de gaten" wat er moet veranderen. "De partij opnieuw uitvinden. Van binnenuit gaan moderniseren."

Hoog tijd daarvoor, vindt ook de Haagse fractievoorzitter Kavish Partiman. "Nieuwe verkiezingen staan voor de deur. Omtzigt is weg, dat doet pijn. Maar zijn verhaal over macht en tegenmacht staat als een huis."

Partiman drukt de partij op het hart om de idealen van Omtzigt een "heel centrale" plaats in de nieuwe koers te geven. In de lokale Haagse campagne zijn ze het in elk geval van plan.

Congres 11 september

Eerst is het wachten nu op de evaluatie van de commissie-Spies op 9 juli, over de campagne en verkiezingen van het afgelopen voorjaar. Veel twijfelende afdelingen hopen daarna op een overtuigend verhaal van het bestuur op het congres op 11 september.

De Stichting voor Sociale Christendemocratie riep op tot dat congres en is bezorgd. "Wij willen echt een verantwoordingscongres", zegt voorzitter Henriëtte van Hedel. "Over de gang van zaken in de campagne, de sponsorgelden, hoe er met Omtzigt is omgegaan." Ze vreest dat niet al die antwoorden zullen komen.

Benny Munsters uit Deurne hoopt het wel. "Als het landelijke CDA zich kan herpakken, kunnen we misschien bij het CDA blijven. Blijven de incidenten zich opstapelen, is afsplitsen nog steeds niet uitgesloten."