'Supermarkten maken veel winst, arbeiders nog steeds uitgebuit'

Ondanks de winsten die supermarkten dankzij de coronacrisis vorig jaar gemaakt hebben, worden arbeiders en boeren in de buitenlandse voedselketen nog steeds uitgebuit. Dat stelt Oxfam Novib in een rapport waar voedselketens in vijf landen en bij acht grote supermarktketens zijn onderzocht, waaronder de in Nederland bekende supermarkten Albert Heijn, Jumbo, Lidl, Aldi en Plus.

Volgens Oxfam hebben de onderzochte supermarkten hun omzetten en winsten flink zien stijgen. Zo hebben acht grote beursgenoteerde supermarktketens, waaronder Ahold Delhaize, Tesco en Walmart, hun dividenduitkeringen verhoogd van ruim 8 miljard euro naar 18,7 miljard euro.

Anouk Franck, beleidsadviseur van Oxfam: "De arbeiders in hun toeleveringsketens daarentegen vingen de klappen op van de coronapandemie. In India bijvoorbeeld waren mensen die werkten op theeplantages door lockdowns hun bestaanszekerheid kwijt. Supermarkten hebben geen blijk gegeven dat ze die extra hebben ondersteund."

Simplificatie

Het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel, de belangenorganisatie van de Nederlandse supermarktbranche, herkent zich niet in de conclusies van Oxfam Novib. Volgens de organisatie bleven Nederlandse supermarkten "juist in de coronatijd investeren in het verbeteren van de ketens". Ook zet de branche "zich continu in om te bekijken hoe arbeidsomstandigheden verbeterd kunnen worden".

Ahold-Delhaize, het moederbedrijf van onder andere Albert Heijn, vindt het een simplificatie dat de winsten van supermarkten de problemen kunnen oplossen. "In de voedselketen zitten heel veel partijen en wij staan aan het eind daarvan. Het is niet zo eenvoudig dat wij met de financiën van vorig jaar die problemen kunnen oplossen. Het zijn wereldwijde problemen."

Vrouwen de dupe

In 2018 constateerde Oxfam ook dat supermarkten te weinig doen tegen de uitbuiting van de mensen in het buitenland die eten produceren. De situatie is volgens de organisatie niet verbeterd. Met name vrouwen zijn daar de dupe van. Franck: "Zij zitten altijd aan het laagste eind van de keten. Daardoor hebben ze minder lange contracten, onzekere banen en verdienen ze minder."

Uit het onderzoek van Oxfam bleek dat vrouwen in de garnalenindustrie in Thailand 29 procent minder verdienen dan mannen en in de koffie in Brazilië 16 procent minder. Dat soort verschillen zouden door corona alleen maar groter zijn geworden.

Jumbo heeft in overleg met Oxfam toezeggingen gedaan om genderongelijkheid in kaart te brengen en tegen te gaan. Oxfam is blij met de toezeggingen van Jumbo en hoopt dat andere supermarkten zullen volgen. In 2019 beloofde Albert Heijn meer werk te maken van mensenrechten en daarvoor in contact te blijven met Oxfam.

Franck: "Supermarkten tonen de wil om te veranderen en er worden stappen gezet, maar er moet echt meer gebeuren. Ze moeten beter onderzoek doen in de ketens. Dat wij in vijf landen constateren dat vrouwen het zo slecht hebben, laat zien hoe urgent het probleem is."