Impact coronacrisis groot op kanker- en hartpatiënten en slachtoffers ongevallen

Een paar honderd patiënten extra die na ongevallen zijn overleden, 11 procent minder complexe kankeroperaties, minder mensen die zich met een hart- of herseninfarct bij een ziekenhuis meldden en 140.000 operaties die nog ingehaald moeten worden. Dat de coronacrisis een gigantische impact had op de reguliere zorg was bekend, maar nu hebben de Samenwerkende Kwaliteitsregistraties (SKR) de kwaliteit van zorg in 2020 grootschalig geanalyseerd.

Vanwege de hoge bezetting van de ziekenhuizen met coronapatiënten kon andere zorg niet of pas veel later doorgaan. Met name in de eerste golf vanaf maart 2020 was dat het geval. Artsen zien nu de gevolgen. Omdat onder meer kankerdiagnoses en operaties werden uitgesteld zien oncologen nu veel meer patiënten met tumoren in een verder gevorderd stadium. In de tweede golf had bijvoorbeeld 40 procent van patiënten met huidkanker te maken met uitzaaiingen in de hersens, in de periode voor de coronacrisis was dat 27 procent.

Tijdens de eerste golf zochten patiënten minder snel naar acute medische hulp. Dat leidde bijvoorbeeld tot 9 procent minder opnames van patiënten met een herseninfarct en 15 procent minder behandelde hartinfarcten. Bas van Bussel, bestuurslid van de Nationale Intensive Care Evaluatie (NICE): "Bij veel acute aandoeningen, zoals hersen- en hartinfarcten heeft dit vrijwel zeker geleid tot blijvende gezondheidsschade, omdat behandelingen niet uitgesteld kunnen worden."

Onderzoeksleider Michel Wouters van de SKR zegt dat de gevolgen nog niet helemaal duidelijk zijn: "Sommige mensen merken niet direct dat ze een hartinfarct gehad hebben als ze bijvoorbeeld pijn hadden aan de borst, maar er is wel degelijk schade. Mogelijk komen die mensen nu met grotere schade later bij een arts terecht."

Niet op de IC na ongeval

Ook in de traumazorg en op de IC's waren de gevolgen zichtbaar. Er overleden verhoudingsgewijs meer mensen die na een ongeval in het ziekenhuis terechtkwamen. Normaal gesproken komt van die groep patiënten 2,4 procent te overlijden. Nu was er sprake van een "significante toename" naar 2,9 procent.

In de praktijk vertaalt dit verschil van 0,5 procentpunt zich naar zo'n 400 patiënten die mogelijk niet overleden zouden zijn als er wel plek geweest was op de IC die nu werd ingenomen door een coronapatiënt. De SKR concludeert dat "op basis van deze resultaten de enorme IC-beddenschaarste en de daarop gemaakte keuzes hebben geleid tot patiëntenselectie met nadelige gevolgen".

De coronacrisis leidde niet alleen tot uitgestelde acute zorg, veel planbare operaties werden ook op de lange baan geschoven. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om 12.000 heup- en knieoperaties. In totaal moeten er nog 140.000 uitgestelde operaties worden uitgevoerd. Wouters: "Die mensen leven vaak met pijn en de kwaliteit van leven is daardoor lager."

Kwaliteit van zorg niet achteruit

Minister Van Ark voor Medische Zorg wil dat die nog dit jaar worden ingehaald, maar dat achten artsen niet realistisch, zegt Sjoerd Bulstra van de Nederlandse Orthopedische Vereniging: "We hebben onvoldoende mensen om die zorg te verlenen. Het is niet verstandig om zomaar extra dagen of avonden met hetzelfde personeel te gaan werken, de kans op kwaliteitsverlies is dan te groot. Er moet personeel bij om die inhaalslag verantwoord te kunnen maken."

De kwaliteit van de zorg voor patiënten die wel werden opgenomen is nagenoeg op peil gebleven, zegt de SKR. Er waren niet meer complicaties of overlijdens na operaties.