G7 komt met minimumbelasting voor bedrijven, hoe pakt dat uit voor Nederland?
Afgelopen weekend kwamen de ministers van Financiën van de G7-landen met een akkoord over een minimum belastingtarief van 15 procent voor bedrijven. Doel van het akkoord is om grote bedrijven, zoals Facebook en Google, het onmogelijk te maken belasting te ontwijken via belastingparadijzen. Het akkoord kan voor de Nederlandse schatkist voordelig uitpakken, zeggen deskundigen.
Volgens Jan van de Streek, hoogleraar belastingrecht in Leiden, is de deal "een belangrijke en grote stap." Landen beconcurreerden elkaar in een race to the bottom met lagere belastingen en manieren om belasting te ontwijken, om zo een goed vestigingsklimaat voor bedrijven te creëren. Met een minimumtarief willen de G7-landen een einde maken aan die race. Van de Streek: "Dit is een kantelpunt."
Volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) kostte belastingontwijking in 2015 landen 100 tot 240 miljard dollar (82 tot 200 miljard euro). Dat is tussen de 4 en 10 procent van de wereldwijde belastinginkomsten van bedrijven.
Nederland belastingparadijs
Met dit akkoord willen overheden een deel van dat geld gaan innen. Er is nog veel onzeker en het zal zeker een paar jaar duren voordat een minimumtarief ook daadwerkelijk is ingevoerd. Volgende maand zullen G20-landen zich over de deal uitspreken. Hier liet het demissionaire kabinet al weten blij te zijn met het akkoord, en dat het zal proberen in de EU het minimumtarief in te voeren.
Nederland staat internationaal bekend als een belastingparadijs. Zo stemde het Europees Parlement in 2019 in met een resolutie die Nederland als dusdanig kwalificeert. Hierdoor lijkt een hoger belastingtarief voor bedrijven ongunstig voor de Nederlandse belastinginkomsten.
Nederland speelt met name een grote rol in het doorsluizen van geld om zo belasting te ontwijken. "Zo gaat geld onder andere via brievenbusfirma's Nederland in en uit", zegt Arjan Lejour, hoogleraar belastingen aan Tilburg University. Nederland verschilt daarin van traditionele belastingparadijzen zoals Bermuda, waar bedrijven geen winstbelasting hoeven te betalen.
Maar op dat doorsluizen wordt in Nederland nauwelijks belasting geheven. Lejour: "Als winst van bedrijven Nederland binnenkomt wordt het niet nog een keer belast. Daarom is het aantrekkelijk dat via Nederland te doen." Hierdoor zullen de belastinginkomsten niet echt geraakt worden door een minimumtarief. Daartegenover staat dat in Nederland veel internationale bedrijven zijn gevestigd. Als die bedrijven in andere landen minder dan 15 procent belasting betalen, kan Nederland extra heffen.
4 procent meer belasting
Volgens de net opgerichte denktank EU Tax Observatory zou Nederland met een minimumtarief van 15 procent 1 miljard euro extra ophalen, zo'n 4 procent meer dan in 2019 aan vennootschapsbelasting werd geheven. De EU zal als geheel 50 miljard euro meer aan belastinginkomsten binnenhalen, becijfert de denktank.
Maar dergelijke bedragen zijn wel afhankelijk van de uitvoering van het minimumtarief. Hoogleraar Lejour: "Fiscalisten zullen vast weer loopholes vinden. Ik heb niet de illusie dat dat verdwenen is, ondanks de ronkende woorden van politici."
Arnold Merkies van Tax Justice NL, een netwerk van organisaties die zich inzet tegen internationale belastingontwijking, ziet ook problemen in de uitvoering. "Je moet zien hoeveel belasting bedrijven betalen per land om zo het minimum te kunnen berekenen. Maar daar krijgen we als publiek geen inzicht in." Daarnaast is niet duidelijk of bedrijven winsten lager kunnen doen lijken door met geld te schuiven.
In deze video legt NOS op 3 uit hoe het kan dat sommige bedrijven in Nederland weinig belasting betalen:
Daarbij zou het minimumtarief volgens Merkies zelfs een averechts effect kunnen hebben. Landen kunnen niet onder het minimum gaan zitten, maar zouden wel aangezet kunnen worden om hun belasting te verlagen naar die 15 procent. "Als je een hele lage norm stelt, dan zou het de boel naar beneden kunnen trekken." Daardoor zou de maatregel kunnen leiden tot juist minder belastinginkomsten.
Ook ontwikkelingsorganisatie Oxfam International is kritisch op de hoogte van het tarief. Zo'n laag minimum gaat niet echt een verschil maken, meent Oxfam, dat geregeld onderzoeken over belastingontwijking publiceert.
De details en uitvoering van het minimumtarief zijn daarom van groot belang. Veel landen en organisaties moeten zich de komende tijd over het voorstel uitspreken en talloze belastingverdragen zouden moeten worden aangepast.