Duitsland prikt gericht in kwetsbare wijken: 'Alleen flyeren werkt niet'

• Judith van de Hulsbeek

  Correspondent Duitsland

Het is tien uur 's ochtends en het regent pijpestelen. Toch staat er in de Keulse wijk Kalk al een lange rij voor de 'Impfmobil'. Met zulke mobiele prikbussen gaan artsen achterstandswijken in, om de drempel voor vaccinaties zo laag mogelijk te maken en mensen over de streep te trekken.

De mensen in de rij zijn niet chagrijnig te krijgen: "Ik ben zo blij dat dit nu kan. Ik heb astma, maar kreeg via mijn dokter maar geen afspraak. En nu ben ik toch al aan de beurt", zegt een vrouw. Alleen inwoners van Kalk komen in aanmerking. Er wordt met het Janssen-vaccin gevaccineerd, zodat er maar één prik nodig is. "Dit is zoveel sneller dan helemaal een afspraak moeten maken. Vanmiddag komen ook mijn ouders", zegt een jongen in de rij.

Betrokken bestuurders zeggen: met alleen flyeren bereik je deze mensen niet. Verschillende Duitse steden zijn daarom de afgelopen tijd begonnen met gericht vaccinaties aanbieden in wijken waar de besmettingsaantallen hoog zijn en de vaccinatiebereidheid laag.

Kalk is een van die 'soziale Brennpunkte'. Er wonen veel mensen met lage inkomens of met een uitkering. Meer dan vijftig procent van de inwoners heeft een migratieachtergrond. Keulen begon als de eerste Duitse stad met prikcampagnes in deze wijken, toen uit onderzoek bleek dat de besmettingsgraad daar soms wel tien keer zo hoog lag als in aangrenzende welgestelde wijken.

Wethouder Harald Rau van Volksgezondheid en Sociale Zaken vertelt dat ze niet precies weten waardoor dat komt. "Maar we vermoeden dat het in ieder geval te maken heeft met het feit dat hier meer mensen bij elkaar wonen in kleine ruimtes." Veel studies wijzen uit dat armen een grotere kans hebben op een coronabesmetting.

Rau ziet het als zijn plicht om de drempel voor een vaccinatie in deze wijken zo laag mogelijk te maken. Daarom brengen ze niet alleen de prik "naar de mensen toe", maar zoeken ze ook actief verschillende gemeenschappen op. In meerdere Duitse steden gaan zorggidsen of teams de straat op om in verschillende talen mensen aan te spreken en informatie te geven. Ze betrekken er moskeeën, kerken en verenigingen bij. "We moeten de mensen er ook van overtuigen dat een vaccinatie goed is, en dat werkt niet door alleen te flyeren of een bus op een plein neer te zetten."

Musa Deli is socioloog en heeft in Keulen een zorg- en onderzoeksteam, speciaal voor migranten. Zelf groeide hij op in een van de arme wijken van Keulen: "Het is hier niet ongebruikelijk dat er drie generaties onder één dak leven, kinderen die naar school gaan met hun ouders en grootouders. Dat speelt een rol. Veel mensen hebben ook een beroep waarbij ze niet thuis kunnen werken. Pakketbezorgers bijvoorbeeld, of mensen die werken in de zorg of in de supermarkt."

De vraag of ook de migratieachtergrond van de bewoners met het hoge aantal besmettingen te maken heeft, ligt gevoelig. Het debat dreigde gekaapt te worden door de rechts-populistische partij AfD, die migranten als aanjagers van de crisis wil neerzetten, zegt Deli. "Maar dat betekent niet dat we erover moeten zwijgen dat mensen met migratieachtergrond vaker ziek worden."

"Veel mensen spreken de taal niet", zegt Deli. "Vaak worden media uit de geboortelanden bekeken, en niet de publieke media van Duitsland. Om die mensen te bereiken moet je andere kanalen aanboren. Complotdenkers hebben dat goed begrepen. Die zitten op de sociale-mediakanalen met video- en audioboodschappen. Iedereen heeft een smartphone, daar zouden ook de publieke omroep en de gemeente op moeten inzetten."

Volgens Rau is de vaccinatiescepsis in achterstandswijken groter. Hij heeft geen cijfers, maar denkt dat te verklaren door "een toch al groter wantrouwen tegenover autoriteiten, in sommige groepen".

Deli denkt dat, met de juiste informatie, die scepsis heel snel weer weg is. "Je ziet het hier in Keulen, aan de lange rijen, het enthousiasme en de interesse voor de prikcampagnes." Rau ziet een rol weggelegd voor de omgeving: "Het werkt het beste als vrienden of familie zeggen, of laten zien, dat het goed is om je te laten vaccineren".