Is Mali weer terug bij af na arrestatie van president en premier?
Eindelijk leek er voor Mali een uitweg uit de chaos te zijn. Militairen zetten vorig jaar zittend president Keïta af en beloofden na jaren van geweld en oprukkend jihadisme de macht terug te geven aan het volk. Maar sinds gisteren lijkt het West-Afrikaanse land weer terug bij af. Militairen arresteerden de premier en president van de interim-regering in opdracht van de vicepresident. Hoe nu verder?
President Ndaw en premier Ouane werden na hun arrestatie naar een militaire basis gebracht nabij hoofdstad Bamako. Een paar uur eerder waren er wijzigingen doorgevoerd in het interim-kabinet. Daarbij werden twee hoge militairen die bij de vorige coup waren betrokken uit de regering gezet: minister van Binnenlandse Veiligheid Kone en de minister van Defensie Camara.
De arrestaties van de president en premier hebben vooralsnog niet geleid tot ongeregeldheden. Het was rustig in Bamako vanochtend, melden persbureaus AP en Reuters. Vanmiddag zei vicepresident Goita dat hij opdracht had gegeven tot het afzetten van Ndaw en Ouane, aldus Reuters.
Zij hadden naar zijn zeggen niet met hem overlegd over de wijzigingen in het kabinet en daarmee de afspraken geschonden. Goita, een kolonel, leidde de coup tegen oud-president Keïta.
De huidige situatie onderstreept dat de weg uit de aanhoudende crisis in Mali allesbehalve soepel verloopt. Direct na de staatsgreep door het leger, in augustus vorig jaar, was er voor het eerst in jaren weer voorzichtig optimisme in het land. "Het is natuurlijk een staatsgreep en dat is ongrondwettig", zei Mirjam de Bruijn, hoogleraar Afrikanistiek aan de Universiteit Leiden, na die coup. Ze was toen in Bamako.
"De militairen gaven een zeer heldere analyse van de situatie in Mali. Dat geeft hoop. De mensen die ik spreek hadden niet gehoopt op een staatsgreep. Maar nu het is gebeurd, zeggen ze: 'Misschien was dit wel een goede oplossing'", zei De Bruijn.
Lastige klus
In september kreeg de interim-regering de opdracht om toe te werken naar vrije verkiezingen. De junta had onder internationale druk de macht overgeheveld aan Ndaw, een gepensioneerde kolonel, die aan een lastige klus begon. Hij moest om tafel met meerdere politieke groeperingen die allemaal streden om meer invloed, en moest tegelijk de militairen tevreden houden.
Hij kreeg anderhalf jaar voor de klus. Na ruim een half jaar lijkt het nu dus al mis te gaan, hoewel vicepresident Goita vandaag in zijn persverklaring benadrukte dat het streven blijft volgend jaar verkiezingen te organiseren.
Ondertussen kijkt de internationale gemeenschap bezorgd naar de ontwikkelingen in het land. Een delegatie van het samenwerkingsverband West-Afrikaanse landen ECOWAS komt vandaag aan in Bamako in een poging om rust te brengen. ECOWAS speelde ook een belangrijke rol bij de totstandkoming van de interim-regering.
De Europese Unie, de Verenigde Staten en de Verenigde Naties hebben de onmiddellijke vrijlating van Ndaw en Ouane geëist. EU-buitenlandchef Borrell dreigt met sancties "tegen degenen die de overgang in de weg staan".
Jihadistische groeperingen gelieerd aan terreurgroepen al-Qaida en IS profiteren enorm van de wanorde in Mali. Bij de militaire coup in 2012 namen jihadisten bijvoorbeeld grote delen van het land over.
De extremisten willen in de regio een kalifaat vestigen:
Een interventie in 2013 onder leiding van Frankrijk, dat nog altijd sterke banden onderhoudt met de voormalige kolonie, kon de opmars enigszins stoppen. Ook Nederlandse militairen waren actief in Mali, tussen 2014 en 2019.
De afgelopen jaren hebben de extremisten zich herpakt en hun invloed uitgebreid in het noorden en midden van het land, en in buurlanden Burkina Faso en Niger. Experts verwachten dat de groepen alleen maar sterker worden als de instabiliteit in Mali aanhoudt.
