Er moet een eind komen aan terrorisme in de Sahel, maar hoe?

• Oumaima Abalhaj

  redacteur Buitenland

Hoe maak je een eind aan de terreur in het Sahelgebied? Over die vraag buigen vijf staatshoofden uit Mali, Niger, Burkina Faso, Tsjaad en Frankrijk zich tijdens een anti-terreurtop in Tsjaad. Ondertussen brokkelt de steun voor de Franse militaire operatie in het gebied af, onder de Franse bevolking.

Wat is er aan de hand?

Terreurgroep Islamitische Staat is steeds actiever in de Sahel, het Afrikaanse gebied ten zuiden van de Sahara-woestijn. Door hun aanwezigheid zijn er duizenden mensen op de vlucht geslagen en vallen er burgerdoden. Om de rebellen te stoppen is ook Frankrijk sinds 2013 militair aanwezig in de regio.

"Omdat het een strijd is tegen terrorisme, heeft het een groot internationaal karakter", zegt Mali-deskundige Mirjam de Bruijn in het NOS Radio 1 Journaal. "Toen dit begon in 2012 hebben de Fransen de leiding genomen om de opkomende islamitische groepen terug te dringen. Daarna zijn ze in de regio actief gebleven met verschillende operaties, waaraan Europese landen meedoen."

De Fransen vechten mee en trainen de militairen van de verschillende Sahellanden. "Door het koloniale verleden voelen de Fransen zich verplicht om te helpen", zegt Frankrijk-correspondent Frank Renout. "Maar er spelen natuurlijk ook andere redenen. Door de toenemende dreiging van jihadistische terreur zijn de Fransen bang voor aanslagen in Europa."

Sommige terroristische groepen in het gebied zijn gelieerd aan al-Qaida, waaronder de Touareg-rebellen in het noorden van Mali. Andere zijn verbonden met Islamitische Staat. Volgens De Bruijn bestaan de rebellengroepen voornamelijk uit lokale mensen. "Armoede en economie spelen een rol, maar ook de sociale en politieke uitsluiting leidt tot de keuze dat mensen zich aansluiten bij zulke groeperingen."

Tegenslag bij de bestrijding

De strijd tegen de rebellen wordt bemoeilijkt door politieke onrust. In Tsjaad is de bevolking in opstand gekomen tegen president Déby. Die levert met zijn leger een groot deel van de militaire strijd in de Sahel en steunt de Franse militairen. Met de protesten tegen hem én verkiezingen in aantocht, is het nog maar de vraag of Tsjaad steun kan leveren in de strijd tegen de terreurgroepen.

Ook aan Franse kant loopt het niet soepel. Vorige maand voerde Frankrijk een bombardement uit op een dorp in Mali. Volgens het Franse ministerie van Defensie waren de bommen bedoeld voor jihadisten van een tak van al-Qaida. Maar de Franse bommen richtten volgens getuigen een bloedbad aan op een huwelijksfeest, waarbij negentien burgers zouden zijn gedood.

Volgens de Franse regering zijn er geen burgers gedood, maar dertig jihadisten. Toch leidt de aanval in Frankrijk tot felle discussie. "Verschillende parlementariërs willen de videobeelden zien, zodat ze zelf kunnen kijken wat er is gebeurd. Defensie weigert deze vrij te geven, omdat ze hun werkwijze niet willen prijsgeven", zegt Renout.

Franse doden

Sinds de aankomst van de Fransen in het gebied, zijn er in totaal 51 militairen omgekomen. Rond de jaarwisseling nog vielen er vijf doden. De wens om de inmenging terug te dringen wordt steeds groter in Frankrijk. "President Macron heeft het heel voorzichtig over terugtrekken, al noemt hij het woord zelf niet. Hij doet dat allemaal net voor de verkiezingen. Volgens critici doet hij dat uit eigenbelang", zegt Renout.

"De operatie lijkt moeizaam te gaan. Het is moeilijk om de jihadistische rebellengroepen terug te dringen. Het lijkt er zelfs op dat ze juist oprukken. President Macron zit dus in een moeilijke positie", voegt De Bruijn toe.

Volgens De Bruijn heeft het inzetten van militairen überhaupt niet zoveel zin. "De echte reden waarom dit gebeurt, is toch door de economie en het slechte beleid. De werkloosheid onder jeugd is heel groot."

"Dit soort problemen moet je oplossen, maar hoe doe je dat als de staat niet meer aanwezig is in grote delen van de Sahel?", vervolgt ze. "En hoe doe je dat als je hebt gezien dat de afgelopen vijftig jaar hebben geleid tot de huidige situatie? Je moet iets doen aan de basisoorzaak en dat is toch investeren in de economie. Zorg dat er goede leiders worden gekozen."