'Sywert van Lienden verdiende flink aan import van mondkapjes'
Opiniemaker Sywert van Lienden heeft met twee compagnons vermoedelijk flink verdiend aan de import van mondkapjes uit China, terwijl hij het deed voorkomen alsof hij er niets aan overhield, schrijft de Volkskrant.
In maart 2020 tijdens de eerste coronagolf slaagde het ministerie van VWS er niet in om om voldoende mondkapjes naar Nederland te halen. Tot frustratie van Van Lienden, die zorgmedewerkers onbeschermd zag rondlopen. Hij besloot om zelf, met steun van grote bedrijven, mondkapjes voor Nederland in te slaan.
Oprichting stichting en bv
Nadat een eerste lading van China naar Nederland was gehaald, bracht Van Lienden de activiteiten onder in de non-profitorganisatie Stichting Hulptroepen Alliantie, die hij samen met twee zakenmensen had opgericht. Drie weken later was duidelijk dat de stichting twee grote mondkapjesorders kon sluiten met de overheid, schrijft de krant. Het ministerie van VWS wilde 40 miljoen mondkapjes bestellen met een gezamenlijke waarde van ruim 100 miljoen euro.
Op basis van eigen onderzoek concludeert de Volkskrant dat Van Lienden toen met dezelfde partners een bv heeft opgericht: Relief Goods Alliance. Dat werd de partij waar het ministerie van VWS zaken mee deed.
Het ministerie ging ervan uit dat er een relatie tussen de stichting en de bv was, omdat het om dezelfde personen ging, zegt een woordvoerder tegen de NOS. Het ministerie zegt dat niet relevant was dat de contracten met een commerciële partij werden gesloten, en niet met een non-profitorganisatie. Voor de inkooporganisatie van VWS waren vooral de prijs, de kwaliteit en de hoeveelheid van belang, benadrukt hij.
Winstmarge
Bronnen binnen VWS zeiden tegen de Volkskrant dat de winstmarge voor de orders tussen de 15 en 20 procent moet zijn geweest. De Volkskrant baseert zich op tientallen interne documenten, contracten, mails en rapporten.
Voor de buitenwereld blijft Van Lienden doen of hij het allemaal gratis doet, schrijft de krant. "Er is nul eigen gewin in deze", zou hij in mei vorig jaar hebben getwitterd. "Ik doe het om niet en heb mijn werk opzijgezet. De accountant houdt toezicht."
De tweet is inmiddels gewist. Daarover zegt Van Lienden vandaag, op Twitter, dat hij tweets, om privacyredenen, vaker na verloop van tijd wist. De krant wijst ook op teksten die in een video over de Hulptroepen Alliantie zitten: "De website is een initiatief zonder winstoogmerk."
'Juridische haken en ogen'
In de krant zegt Van Lienden dat hij tegen "onze partners" altijd open is geweest. "Niet naar buiten, maar daar was ook geen reden toe." Hij wil niet zeggen hoeveel hij ermee heeft verdiend, vanwege geheimhoudingsclausules.
Tegen de NOS zegt hij dat het artikel in de krant "vol onjuistheden" zit, maar dat hij nu niet kan reageren, omdat er allerlei "juridische haken en ogen" aan zitten. Mogelijk komt hij later met een verklaring.
Geen van de 40 miljoen mondkapjes ging naar de zorg. Ze bleven ongebruikt, omdat er te veel werden ingekocht.
Het ministerie en Van Lienden gaan maandag met elkaar in gesprek over de kwestie. Een woordvoerder zegt tegen persbureau ANP dat naar aanleiding van de publicatie "we van beide kanten vragen hebben openstaan". De woordvoerder kon er verder niet op ingaan.
Grafeen
In de krant staat ook dat het RIVM een deel van de mondkapjes van Van Lienden aanvankelijk had afgekeurd omdat er grafeen in zat. Als die stof loskomt en wordt ingeademd geeft dit een "onacceptabel gezondheidsrisico". Uiteindelijk concludeerde het ministerie dat "grafeen is meegenomen in de testen en de certificering van een geaccrediteerd testbureau" en dat de mondkapjes toegelaten konden worden.
Het ministerie laat aan de NOS weten dat de mondkapjes uitsluitend niet zijn gebruikt omdat er een overschot is; dat er in een deel grafeen zit, "heeft geen rol gespeeld".
Grafeen is een nanomateriaal. In België loopt een onderzoek naar de vraag of nanomaterialen in mondkapjes vrij kunnen komen en zo schade kunnen veroorzaken aan de gezondheid. "Dit omdat ze nanodeeltjes van zilver en titaniumdioxide bevatten die mogelijk schadelijk zijn voor de gezondheid", schrijft het RIVM op zijn website.
Op de Nederlandse markt zijn diverse mondkapjes met nanomaterialen aangetroffen. Het RIVM kan niet met zekerheid zeggen of deze veilig zijn voor mens en milieu.
