Spanning Zwarte Zee loopt op: 'Rusland wil Oekraïne instabiel houden'

• Iris de Graaf

  Correspondent Rusland

Britse oorlogsschepen trekken in mei naar de Zwarte Zee, een gebied waar ook Rusland op dit moment schepen naartoe stuurt. Dat land sluit bovendien de Straat van Kertsj bij de Krim voor buitenlandse oorlogsbodems en houdt een militaire oefening "als antwoord op groeiende NAVO-druk".

Het gebied groeide afgelopen tijd snel uit tot het brandpunt in de moeizame relatie tussen Rusland en het Westen. Nu de spanningen blijven oplopen sluiten internationale waarnemers een Russisch offensief niet uit. Maar of het echt tot een totale escalatie komt is moeilijk te voorspellen.

In de Russische staatsmedia is deze week te horen en lezen dat Russische troepen klaarstaan om in actie te komen "als de spanningen met het door de VS geleide NAVO-blok escaleren tot een totale oorlog". De Russische minister van Defensie, Sergej Sjojgoe, waarschuwde afgelopen dinsdag dat alle militaire acties vanuit de NAVO - ook troepenopbouw gesteund door de NAVO - hier gezien worden als een regelrechte dreiging tegen Rusland.

Oekraïne wil vrede

Oekraïne zal de oorlog in het oosten van het land niet hervatten, zei de Oekraïense minister van Buitenlandse zaken Koeleba afgelopen dinsdag tijdens een gezamenlijk overleg met NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg in Brussel. "Wij plannen geen offensieven of escalaties", aldus Koeleba.

Koeleba beschuldigt Rusland ervan de militaire aanwezigheid op te bouwen langs de Oekraïens-Russische grens. Volgens de Oekraïense autoriteiten hebben zich al zo'n 80.000 Russische militairen aan de grens verzameld en overtreden pro-Russische separatisten de wapenstilstand aan de lopende band.

'Fout ligt bij Oekraïne'

Rusland zegt juist dat de Oekraïners het geweld uitlokken. Kremlinwoordvoerder Dmitry Peskov waarschuwde dat er een burgeroorlog dreigt te ontstaan vanwege "Oekraïense provocaties". Volgens het Kremlin houdt Rusland militaire oefeningen op eigen grondgebied en hebben ze daar alle recht op. Rusland beweert sinds het begin van het conflict dat het om een strijd tussen Oekraïners onderling gaat, en dat Rusland er niets mee te maken heeft.

De Oekraïense president Zelensky vroeg de NAVO begin deze maand om hulp om samen met het Oekraïense leger militaire oefeningen te houden als tegenwicht voor de Russische militaire oefeningen. Dat is inmiddels toegezegd - deze zomer zullen meer dan duizend militairen van ten minste vijf NAVO-lidstaten meedoen aan een grootschalige oefening.

Analisten zeggen dat inlijving van de zelfverklaarde Volksrepublieken Donetsk en Loegansk Rusland vooral veel geld zou gaan kosten. De hele regio is na zeven jaar oorlog geruïneerd en zou helemaal opnieuw opgebouwd moeten worden. Verder zou een offensief een reeks nieuwe sancties vanuit het Westen tegen Rusland opleveren. En dat terwijl Rusland financieel hard getroffen is door de gevolgen van de coronapandemie. Aan de andere kant zegt het Kremlin al weken klaar te zijn voor verdere sancties en worden westerse sancties in Rusland juist neergezet als oorzaak van de steeds verslechterende economische situatie.

Duidelijk is wel dat Rusland vooral belang lijkt te hebben bij het instabiel houden van Oost-Oekraïne. Hoe instabieler het conflict is, hoe lastiger het voor Oekraïne wordt om daadwerkelijk lid te worden van de NAVO.

NAVO-lidmaatschap zou voor Rusland onacceptabel zijn. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken waarschuwde vorige week vrijdag dat toetreding van Oekraïne tot de NAVO zou leiden tot een "grootschalige toename van de spanningen" en tot "onomkeerbare gevolgen voor de soevereiniteit van Oekraïne".