Al een jaar niks ruiken en proeven door corona: 'Ik eet alleen omdat het moet'

Wat als je van de een op de andere dag niet meer kan ruiken en proeven? Raak je in paniek, of heb je vertrouwen dat het wel weer terugkeert? Steeds meer Nederlanders worstelen met deze vraag. Nadat ze zijn hersteld van covid-19, blijkt bij duizenden mensen het vermogen om geuren en smaken te herkennen volledig te zijn verdwenen.

Zo ook bij Rolf Graafmans (25) uit Riel. Hij raakte vorig jaar maart besmet met het coronavirus en sindsdien ruikt en proeft hij niets meer. "Eerst zei de huisarts dat het vanzelf terug zou komen, zoals bij de meeste mensen na drie tot vier weken het geval is. Maar het bleef weg, al meer dan een jaar nu."

'Het smaakt nergens naar'

Het belemmert hem behoorlijk, vooral met eten en drinken. "Ik heb er mee leren omgaan, maar het is natuurlijk niet wat je wil. Eten doe ik omdat het moet, maar het smaakt nergens meer naar. Als ik een stukje brood eet, voelt het als een zachte bol deeg in mijn mond."

Het probleem uitleggen aan anderen stuit daarnaast soms op onbegrip: "Het lijkt ze makkelijk dat je geen vieze geuren meer ruikt. Ze zien enkel voordelen, maar er zijn juist vooral nadelen."

Rolf is zeker niet de enige. Ongeveer 60 procent van de mensen die positief testen op corona krijgt voor korte of langere tijd te maken met een reuk- of smaakstoornis. Bij de meesten is het binnen een paar weken weer hersteld, maar bij ongeveer 10 procent duurt het maanden, of keren reuk en smaak zelfs helemaal niet meer terug.

Aangezien het RIVM meldt dat er inmiddels zo'n 1.3 miljoen positieve coronatests in Nederland zijn geweest, gaat het om zeker duizenden mensen.

Dat steeds meer mensen door corona smaak- en reukproblemen hebben, horen ze ook bij patiëntenvereniging Reuksmaakstoornis. Voorzitter Kirsten Jaarsma is zelf ervaringsdeskundige en weet dat de gevolgen groot zijn. "Mensen gaan bijvoorbeeld extreem zoet of zout eten, waardoor ze kilo's aankomen. Anderen zijn bang dat ze een eventuele brandgeur in huis niet meer kunnen ruiken."

Hoe langer het duurt, hoe emotioneler het kan worden, zegt Jaarsma. "Je reuk is ontzettend belangrijk voor het vormen van herinneringen. Plotsklaps mis je de geur van je partner en kinderen. Dat maakt onzeker en angstig."

Er zijn manieren om het waarnemen van smaken en geuren weer te stimuleren, bijvoorbeeld met reuktraining. Mensen moeten dan dagelijks ruiken aan flesjes met herkenbare geuren. Hoewel de neus in de beginfase weinig oppikt, wordt de 'geurbibliotheek' in de hersenen wel weer gestimuleerd. Veel ex-coronapatiënten zijn er de afgelopen maanden mee begonnen.

Hoe de geurtraining werkt, legt Kirsten Jaarsma - die zelf ook niks kan ruiken en proeven - uit in deze video:

Ook Rolf is maandenlang in de weer geweest met de geurflesjes. "Twee keer per dag ruik je aan verschillende potjes met daarin geuren zoals eucalyptus, kruidnagel en citroen. In de bijsluiter stond dat het maximale resultaat na zes tot acht maanden wordt behaald. Maar bij mij viel het resultaat jammer genoeg tegen. Ik ben er ook mee gestopt nu."

Smaaktest

Mensen zoals Rolf, hebben nog meer opties om hun zintuigen te stimuleren. Zo is kok Martijn van Gemst uit Krimpen aan de Lek - die door corona zelf ook tijdelijk z'n smaak verloor - gespecialiseerd in het koken voor mensen met een smaak- of geurstoornis. Hij is zogenoemd chef gastro engeneering bij een zorginstelling in de gemeente Hoeksche Waard.

"Ik weet wat ik moet doen om ex-coronapatiënten weer te laten proeven", zegt Van Gemst. Hij is aangesloten bij het Center for Gastrology in het Belgische Leuven, waar voor deze groep een smaaktest is ontwikkeld. "Daar zit een heel algoritme achter en uit de test komt voor iedereen een uniek smaakprofiel. Op basis daarvan passen we de ingrediënten, kookwijze en hoeveelheden aan."

Het onderzoek naar wat het beste werkt voor mensen met covid-19, is volgens de kok nog in volle gang. Overigens heeft eten ook andere eigenschappen dan smaak, legt hij uit. "Het gaat bijvoorbeeld om hoe iets proeft: is het knapperig als een wortel, is het warm of koud, pittig?"

Uiteindelijk is het belangrijk dat mensen weer met plezier gaan eten, zodat ze fysiek en mentaal kunnen aansterken. "Want eten wordt pas gezond, als het lekker is", zegt Van Gemst.