In drie maanden vaccineren drie miljoen prikken gezet, maar niet alle ambities gehaald

• Mitchell van de Klundert

  redacteur Binnenland

De coronavaccinatiecampagne is nu drie maanden aan de gang en deze week zijn we door de 3 miljoen gezette prikken gegaan. Volgens de recentste cijfers van het RIVM hadden afgelopen zondag 2.057.562 mensen één prik gehad, 806.424 van hen hadden ook de tweede prik al binnen. Van de prikken die deze week zijn gezet is nog niet bekend of het om eerste of een tweede dosis gaat.

Nog lang niet iedereen heeft de kans gehad om zich te laten vaccineren. Een afspraak maken is nu alleen nog mogelijk voor 60-64-jarigen, 70-plussers, mensen met bepaalde medische risico's, bewoners van instellingen en veel zorgmedewerkers. Op de website van de Rijksoverheid is de huidige planning te bekijken.

Het vaccineren van de meest kwetsbare mensen lijkt goed te verlopen, al weten we niet precies hoe het ervoor staat. Een groot deel van de bewoners in verpleeghuizen en instellingen lijkt in ieder geval wel gevaccineerd. Deze week werd bekend dat bezoekers aldaar de anderhalvemeterregel niet meer hoeven te hanteren, mits ze zelf ook gevaccineerd of getest zijn.

Over de voortgang van het vaccineren van de miljoenen thuiswonende ouderen zijn wel nieuwe cijfers. Daaruit blijkt dat van de 80-plussers inmiddels twee derde van de mensen tenminste een prik heeft gehad. Bij de 70-plussers moet er nog wel veel worden geprikt.

Swipe om te zien hoe het ervoor staat bij de verschillende groepen:

Qua ambities gaat het vaccineren niet zoals gehoopt. Het is niet gelukt om het doel van 3 miljoen prikken per 1 april te halen. Op die dag waren kwam de teller uiteindelijk uit op 2,7 miljoen. De ambitie was eind maart al door het ministerie van Volksgezondheid bijgesteld van 3,3 miljoen naar 2,8 miljoen, maar dat mocht dus niet baten.

Steeds bijstellen

De schommelingen in het vaccinatietempo komen onder andere door de twee pauzes bij de toediening van het AstraZeneca-vaccin. Eergisteren besloot het kabinet om na advies van de Gezondheidsraad het vaccin alleen nog aan mensen van 60 jaar en ouder te geven. Volgens minister De Jonge heeft deze stap vrijwel geen gevolgen voor de planning.

Toch gebeurde het bijstellen van de prikambitie de afgelopen weken steeds opnieuw. Ook voor deze week (weeknummer 14) is het doel op het coronadashboard bijgesteld van 625.000 prikken naar 500.000.

Aan de beschikbare vaccins ligt het niet. Aan het einde van deze week zijn er 4,7 miljoen dosis van de vaccins van Pfizer-BioNtech, Moderna en AstraZeneca geleverd aan Nederland. Meer dan een miljoen van die geleverde vaccins zijn nog onbenut. Dat zijn vaccins die nog wachten op een kwaliteitscontrole, dienen als veiligheidsvoorraad of inmiddels onderweg zijn naar priklocaties van de GGD of huisartsen.

De afgelopen maanden bleek de veiligheidsvoorraad meerdere keren te hoog. Er lag te veel in de vriezer en er ging te weinig naar de priklocaties. Minister De Jonge heeft vorige week alsnog besloten om de voorraad te verlagen naar vrijwel nul. Volgens het RIVM is hier sprake van 'voortschrijdend inzicht'.

Vergelijking met andere landen

In veel andere landen gaat het prikken vooralsnog een stuk sneller. Van de enigszins vergelijkbare landen staat Nederland op 8 april onderaan, met 22 prikken per 100 inwoners van 18 jaar en ouder. Het Verenigd Koninkrijk doet het het beste van allemaal, met 72 prikken per 100 volwassen inwoners.

Begin vorige week kwam het RIVM overigens nog met nog een andere mogelijke verklaring voor het tragere vaccinatietempo en de voorraad onbenutte vaccins. Volgens vaccinatiecoördinator Jaap van Delden waren er wel genoeg vaccins, maar niet genoeg mensen die een afspraak maakten voor de prik.

Versneld van de voorraad afkomen door extra groepen uit te nodigen voor een vaccinatie is volgens het RIVM nu nog niet aan de orde. Vorige week opperde GGD GHOR-voorzitter André Rouvoet nog om meer groepen uit te nodigen voor de prik. De GGD's vaccineren nu zo'n 300.000 mensen per week, maar ze kunnen qua beschikbare medewerkers makkelijk een miljoen prikken zetten.

Binnenkort moet het allemaal vergeten zijn. De ambitie van minister De Jonge en het RIVM is om in de komende drie maanden 14 miljoen prikken te zetten. Als de leveringen blijven komen, dan zou dat ook moeten lukken. Het uitgangspunt is nu dat begin juli alle 18-plussers die een prik willen (daarbij rekent ministerie met een opkomst van 85 procent) er tenminste één hebben gehad.