Frans advies: na één prik AstraZeneca overstappen naar ander vaccin

• Robert Chesal

  redacteur Buitenland

Ruim een half miljoen Fransen onder de 55 die één prik hebben gekregen met het AstraZeneca-vaccin moeten een tweede injectie krijgen met het vaccin van Pfizer of dat van Moderna. Dat advies van de belangrijkste Franse adviesraad voor de volksgezondheid wordt vrijwel zeker overgenomen door de regering.

Het land besloot onlangs om alleen mensen boven de 55 jaar te vaccineren met AstraZeneca. Net als veel andere landen perkte Frankrijk het gebruik ervan in vanwege het mogelijke verband tussen het AstraZeneca-vaccin en een zeldzame vorm van trombose.

In Nederland adviseert de Gezondheidsraad dat wie al een eerste keer geprikt is met AstraZeneca zoals gepland de tweede prik kan halen. Wereldwijd is geen enkel geval gemeld van ernstige bijwerkingen na een tweede prik met AstraZeneca. De gemelde zeer zeldzame bijwerkingen doen zich binnen twee weken na de eerste prik al voor.

Onderzoek naar combineren vaccins

Frankrijk ziet dat dus anders. Maar is het combineren van vaccins, zoals daar is geadviseerd, wel veilig en effectief? "Dat wordt nog onderzocht," vertelt hoogleraar vaccinologie Anke Huckriede van de Rijksuniversiteit Groningen. "Over zes tot acht weken krijgen we de eerste indicatie of zo'n combinatie van prikken even effectief is in het opwekken van immuunresponsen als twee inentingen met hetzelfde vaccin."

De studie waarnaar zij verwijst wordt gedaan in het Verenigd Koninkrijk, door de universiteit van Oxford samen met farmaceut Pfizer. Daar wordt het combineren van AstraZeneca- en Pfizer-vaccins getest op 820 mensen, allemaal 50 jaar of ouder. Sommigen krijgen eerst AstraZeneca en daarna Pfizer, anderen de omgekeerde volgorde. Er wordt gewerkt met twee verschillende tussenpozen tussen de prikken: één groep met vier weken ertussen, en de andere groep met twaalf weken tussen de eerste en tweede prik.

"Het is aannemelijk dat het combineren van prikken goed werkt," zegt Huckriede. "Maar dat moet de studie uitwijzen."

Mogelijk voordeel

Er bestaat zelfs een kans dat het combineren van vaccins beter werkt dan twee keer dezelfde prik geven, zegt immunoloog Dimitri Diavatopoulos van het Radboud UMC. AstraZeneca en Pfizer zijn verschillende vaccins, "maar ze zijn allebei tegen het spike-eiwit van het virus gericht," zegt hij. "Uit onderzoek weten we dat het combineren van verschillende vaccinresponsen juist gunstig kan zijn."

AstraZeneca en Pfizer wekken immuniteit op verschillende manieren op, legt Diavatopoulos uit. "Als je dat op meerdere manieren doet, dan krijg je een breder palet aan afweerresponsen. Zo werkt het bij alle dierstudies die zijn gedaan, zo kan het ook werken bij een mens. Het is alleen nog niet heel erg uitgebreid bestudeerd met mRNA-vaccins, omdat die nog niet eerder in mensen zijn gebruikt."

De eerste resultaten van de Britse studie, verwacht rond begin juni, zullen niet alleen meer vertellen over de veiligheid en effectiviteit van de Astra-Zeneca/Pfizer-combinatie, maar ook wat voor impact die heeft op nieuwe varianten van het coronavirus.

Het combineren van verschillende vaccins gebeurt trouwens al in vaccinatieprogramma's tegen ebola, mazelen en andere virussen.

Na de berichtgeving over een mogelijk verband met trombose is het vertrouwen in het AstraZeneca-vaccins gekelderd. In Frankrijk, waar de vaccinatiebereidheid aanvankelijk relatief laag was, laat een peiling zien dat nu 71 procent van de Fransen geen vertrouwen heeft in AstraZeneca.

Dat staat in schril contrast met het vertrouwen van de Fransen in de Pfizer- en Moderna-vaccins, waar respectievelijk 70 en 65 procent fiducie in hebben. Overigens is de algemene vaccinatiebereidheid van de Franse bevolking sterk gegroeid ten opzichte van december vorig jaar, van 42 procent toen, naar 71 procent nu.