Experts over coronapersconferentie: 'Stop met beloftes doen'

De avondklok schuift een uur op, maar de boodschap van de coronapersconferentie van gisteren was toch vooral: "verder blijft alles zoals het is". Volgens communicatie-experts is die boodschap te begrijpen, maar kan de vorm en inhoud ervan een stuk beter.

"Het is ook heel lastig om met een consistent verhaal te komen als de omstandigheden doorlopend veranderen, maar ik verwonder me soms wel over hoe er gecommuniceerd wordt", zegt communicatie-expert Lars Duursma.

Het verzetten van de avondklok is een goed voorbeeld, vindt hij. "Die moest en zou tussen 20.00 en 21.00 uur ingaan. Nu het langer licht blijft kan het opeens wel worden verzet. En daar komt bij dat de avondklok een tijdelijke maatregel werd genoemd, die bovenop de stapel lag om af te schaffen. Nu niet meer. Die gelegenheidsargumentatie ondermijnt het draagvlak en de acceptatie van alle andere maatregelen."

Gevoel van controle

Bas van den Putte, hoogleraar gezondheidscommunicatie aan de UvA, zou De Jonge en Rutte adviseren niet langer beloftes te doen. "Zeker in combinatie met een datum, zoals nu weer met fysiek onderwijs vanaf 26 april. Versoepelingen zou je alleen moeten koppelen aan verbeterde cijfers."

Rutte moet wel perspectief bieden, vindt Duursma, maar speculeren is gevaarlijk. "Dat zagen we voorafgaand aan de verkiezingen, waar opeens wel heel veel perspectief geboden werd. En dan hoor je op de eerste persconferentie ná de verkiezingen: alles blijft nagenoeg hetzelfde. Of het nou wel of niet met de verkiezingen te maken heeft gehad, handig is het niet."

Volgens hem wil je als Nederlander horen: dit zijn de cijfers, dit zijn de maatregelen. "Dan heb je een gevoel van controle. Als je steeds moet afwachten welk politiek compromis er nu weer wordt gesloten, dan heb je geen gevoel van invloed."

Rutte kan geen versoepelingen aankondigen en noemde dat "een domper":

Paul Stamsnijder van adviesbureau de Reputatiegroep is het daarmee eens. "Sommige mensen denken nu dat er een soort campagne van de overheid gaande is, waar de werkelijkheid naar eigen hand wordt gezet. Maar dat is niet zo, ze zijn slachtoffer van de realiteit. Rutte en De Jonge zouden hun dilemma's daarom meer moeten benadrukken. Dan krijg je meer begrip voor beslissingen."

Demissionair premier Rutte schetst het dilemma tussen versoepelen en oplopende besmettingscijfers:

De verantwoordelijkheid moet volgens Van den Putte meer bij alle Nederlanders worden gelegd. "Tijdens het bekendmaken van het latere tijdstip van de avondklok was het goed geweest om te herhalen dat iedereen zich dan ook wel aan de ándere regels moet houden: was je handen, maximaal één persoon op bezoek, houd voldoende afstand."

De boodschap moet zijn dat de maatregelen blijven bestaan totdat ze niet meer nodig zijn en dat dat ligt aan het eigen gedrag, vindt Van den Putte. "Ons gedrag is de weg naar versoepeling, daar moet je iedereen van overtuigen."

Beeld met data laten zien

Je zou op de persconferentie de belangrijkste plaatjes met data kunnen delen. Duursma: "Dan zeg je: dit is de situatie en dit de routekaart. We moeten het nu doen met alleen maar gesproken taal. Ik denk dat beeld wel zou wel helpen, nu is het meer van hetzelfde".

Stamsnijder betwijfelt dat. "Ga je je beleid beargumenteren met cijfers, dan heb je de kans dat die cijfers helemaal ontleed gaan worden. Dan gaat het over gelijk hebben of gelijk krijgen. De vraag is: vertel je wat mensen begrijpen of ga je feiten overbrengen die ze niet in context kunnen plaatsen?"

Andere vragenstellers

Kan de boodschap ook op een andere manier worden overgebracht? "Je zou gewone mensen vragen kunnen laten stellen na de persconferentie, in plaats van de gangbare media", denkt Stamsnijder. "Maar dat gaan ze nooit doen, want dat kan uit de bocht vliegen en dan mis je regie."

Toch denkt ook Van den Putte dat dit zou kunnen werken. "Maar dan moet er ook een journalist bij aanwezig zijn die doorvraagt. De bewindspersoon heeft dan de kans om vragen die leven goed te beantwoorden en het publiek zal eerder geloven dat het niet is geregisseerd."

De persconferentie moet wel blijven, vindt hij. "Ook al is het een herhaling van nieuws dat iedereen al kent. De regering moet van zich laten horen en moet Nederland maandelijks blijven toespreken."

De communicatie om de persconferenties heen kan wel uitgebreider. "Rutte zou zich bijvoorbeeld eens thuis kunnen laten interviewen over de maatregelen. En ook een interview met Hugo de Jonge over hoe hij het vond om in quarantaine te moeten zou wat toevoegen."