Formatie dag 5: Iedereen kijkt naar VVD en D66

Na de eerste serieuze dag in de kabinetsformatie is wel duidelijk dat de bal bij VVD en D66 ligt. Alle andere partijen wijzen naar deze twee winnaars om het voortouw te nemen.

Op volgorde van grootte kwamen ze vandaag langs bij de verkenners Jorritsma (VVD) en Ollongren (D66), die afgelopen donderdag op de eerste dag van de formatie werden benoemd. Behalve Rutte en Kaag vonden alle lijsttrekkers dat hen nu bescheidenheid past.

"Ik ben niet aan zet", zei CDA-leider Wopke Hoekstra toen hij uit de Stadhouderskamer op het Binnenhof kwam, waar de verkenners kantoor houden. Hij wees erop dat het CDA vier zetels verloren heeft afgelopen woensdag. Het ligt volgens hem niet voor de hand dat hij aanschuift bij een "liberaal motorblok".

Toch zouden VVD en D66 de christendemocraten er graag bij hebben. Rutte noemde het CDA al eerder zijn "favoriete regeringspartner". Om in de buurt van een meerderheid te komen zijn de 15 zetels van die partij waarschijnlijk noodzakelijk.

Over rechts met JA21

Na zijn gesprek met Jorritsma en Ollongren opperde Rutte nadrukkelijk de mogelijkheid van een coalitie met JA21, de partij van Joost Eerdmans, die ontstaan is als afsplitsing van Forum voor Democratie.

Een coalitie van VVD, D66, CDA en JA21 levert een nipte meerderheid van 76 zetels op in de Tweede Kamer. En ook in de Eerste Kamer levert de partij een flink aantal zetels, via de van Forum afgescheiden Groep Nanninga.

"Dus we moeten serieus kijken naar JA21", zei Rutte. "Maar goed; we kennen die partij verder niet, dus we moeten onderzoeken waar ze nu precies voor staan." Zijn collega Kaag van D66 ziet het niet zo gauw gebeuren dat er een coalitie komt met JA21. Ze wees erop dat die partij onder meer uit de euro wil stappen.

Kaag liet zich na afloop van haar gesprek met de verkenners niet uit over de vraag voor welke partijen zij een voorkeur heeft. Maar als D66 het liefst zonder de ChristenUnie verder wil, moet een linkse partij - of misschien wel twee - bereid gevonden worden aan te schuiven.

Dat zou de PvdA kunnen zijn, maar partijleider Lilianne Ploumen herhaalde vandaag dat zij alleen samen met een andere linkse partij de onderhandelingen in wil gaan. SP-leider Lilian Marijnissen en GroenLinks-voorman Jesse Klaver wilden zo ver niet gaan. Zij gaan vooral voor een "zo progressief mogelijk" kabinet.

PVV en Forum

Ook Geert Wilders van PVV en Thierry Baudet van Forum voor Democratie kwamen vandaag langs bij de verkenners, maar hoogstwaarschijnlijk zullen zij geen rol gaan spelen in de formatie. "Wij hebben onvoldoende steun van de kiezer gehad om het naar onze hand te zetten", zei Baudet.

Vandaag kwamen de acht grootste partijen langs bij Jorritsma en Ollongren. Morgen komen de lijsttrekkers van Partij voor de Dieren, ChristenUnie, SGP, Volt, JA21, Denk, 50Plus, BIJ1 en BBB naar de Stadhouderskamer.

Bekijk hier een impressie van deze formatiedag: