Problemen met poststemmen in meerdere gemeenten, ministerie onderzoekt 'signalen'
Eerste resultaten van het poststemmen wijzen erop dat kiezers moeite hebben met deze nieuwe stemmethode: uit de telling in de Brabantse gemeente Bernheze blijkt dat zo'n 8,5 procent van de ingediende poststemmen op dit moment niet geldig is. Ook in Súdwest Fryslân, Gouda en Enschede worden problemen gemeld.
In Súdwest Fryslân zijn van de 2765 gecontroleerde stemmen er 229 (8,5 procent) terzijde geschoven. In Gouda blijkt 6 procent van de 3385 reeds gecontroleerde poststemmen nu niet geldig. En in Enschede zijn nu 5593 briefstemmen gecontroleerd op geldigheid en blijken er 256 (4,6 procent) terzijde geschoven.
Ook in Roermond (5 procent) en Bergen op Zoom (7 tot 8 procent) zijn veel poststemmen ongeldig, meldt persbureau ANP; in Zeist geldt dat voor ongeveer 7,5 procent. Bij reguliere verkiezingen is meestal ongeveer 0,3 procent van de stemmen ongeldig.
Nadere instructie
Dat de stemmen terzijde zijn geschoven, betekent dat ze nu niet meetellen in het verkiezingsproces en in de opkomstcijfers. Wel worden de stemmen bewaard. Burgemeester Verhoeve van Gouda zegt in reactie op de cijfers dat hij een nadere instructie van het ministerie van Binnenlandse Zaken afwacht.
Het ministerie van Binnenlandse Zaken zegt inderdaad "signalen" te hebben opgevangen over problemen bij het briefstemmen en zegt er actief mee bezig te zijn. Daarbij wordt ook overlegd met de Kiesraad en andere betrokkenen. Bij de Kiesraad zijn geen vragen van gemeenten over foutieve stemmen binnengekomen.
Veel gemeenten komen naar verwachting pas woensdag, donderdag of vrijdag met resultaten van de tellingen. Zo maakt bijvoorbeeld Rotterdam woensdag cijfers bekend.
Ouderenbond ANBO is bang dat veel stemmen van de achterban verloren zullen gaan: "Ouderen voelen zich, vaak meer dan jongeren, sociaal verplicht om te stemmen", zegt een woordvoerder tegen het ANP. "Als dan blijkt dat die stemmen mogelijk niet worden meegeteld, telt dat heel zwaar voor deze mensen. We maken ons hier grote zorgen over."
Alleen een stempas
Stemgerechtigden van 70 jaar en ouder mogen dit jaar vanwege corona per post stemmen. In totaal mochten in Bernheze 4810 mensen per post stemmen. 1688 70+'ers deden dat. 143 van die stemmen zijn terzijde geschoven, blijkt nu. Dat betekent dat ze niet verder meegaan in het stemproces en ook niet meetellen in de opkomstcijfers.
De voornaamste reden dat stemmen in Bernheze terzijde zijn geschoven, is dat de stempas en het stembiljet in dezelfde envelop zaten, wat niet de bedoeling is. De tellers mogen de enveloppen niet openmaken, omdat een stem geheim moet blijven.
In Bernheze is men druk met tellen:
"Maar wat is nu belangrijker", vroeg een van de tellers in de gemeente zich af, "dat je mogelijk een stem ziet of dat een stem nu niet meetelt?" In enkele gevallen werd alleen een stempas opgestuurd en geen stembiljet.
Instructie ministerie
"Het is gewoon zonde want zo gaan heel veel stemmen verloren", zegt de voorzitter van het stembureau. "Maar we volgen de instructie van het ministerie. Die kunnen we niet op eigen houtje veranderen."
De enveloppen die zowel de stempas als het stembiljet bevatten worden nu apart gehouden. De voorzitter van het stembureau hoopt dat minister Ollongren van Binnenlandse Zaken later zal zeggen dat ze alsnog mogen worden meegeteld. "We zijn benieuwd hoe andere gemeenten dit hebben ervaren, want ik kan me niet voorstellen dat het alleen bij ons zo vaak verkeerd is gegaan."
Wat dit voor het landelijke aantal ongeldige stemmen betekent, is vooralsnog niet duidelijk. Vorige week schreef de minister dat van de 400.000 ingediende briefstemmen zeker 2,5 procent ongeldig was. Die waren er bij PostNL tussenuit gevist omdat ze in verkeerde enveloppen werden opgestuurd.
Tot woensdag 21.00 uur kunnen briefstemmen nog worden afgegeven bij de gemeenten.
