Duitsland start 'Superwahljahr' vol blunders en schandalen
De Duitse christendemocraten staat een ongemakkelijke start in het Superwahljahr te wachten. Zes Duitse deelstaten kiezen dit jaar een nieuw parlement en in de herfst zijn er landelijke verkiezingen. Het zijn de eerste verkiezingen in zestien jaar waarbij Angela Merkel niet meer als lijsttrekker van de CDU op de kieslijst staat.
En waar het er tot voor kort op leek dat haar partij opnieuw met gemak de grootste zou worden, brengen blunders en schandalen die comfortabele positie aan het wankelen.
Vandaag is de aftrap van het belangrijke verkiezingsjaar. De deelstaten Rijnland-Palts en Baden-Württemberg (BW) mogen naar de stembus. De ogen zijn vooral gericht op die laatstgenoemde deelstaat, want de verwachting is dat daar die Grünen gaan winnen en dat Merkels partij, de CDU, flink afgestraft zal worden. Het is mogelijk een voorbode voor wat het land in het najaar bij de parlementsverkiezingen te wachten staat.
De christendemocraten staan er in BW niet goed voor. In betere tijden kreeg de CDU in Baden-Württemberg een ruime meerderheid van de stemmen, nu zouden ze met het slechtste resultaat ooit behaald, 27 procent in 2016, al heel blij zijn.
Coronapolitiek
De oorzaken voor de penibele situatie van de CDU zijn deels lokaal. Lijsttrekker Susanne Eisenmann is niet populair. Zelfs binnen haar partij is maar krap 20 procent tevreden over haar werk.
Bij haar tegenstander, de huidige deelstaatpremier Winfried Kretschmann van die Grünen, is het precies andersom. Hij is zo geliefd, dat zelfs twee derde van de CDU-leden op hem zou stemmen als ze de premier rechtstreeks konden kiezen.
Een deel van de ellende is te wijten aan het functioneren van de collega's in Berlijn. Want waar de christendemocraten van de CDU/CSU in het begin van de coronacrisis nog op enorm veel toestemming onder de bevolking konden rekenen, wordt nu de kritiek steeds luider.
De vele doden in de verpleeghuizen, een vaccinatiecampagne die maar niet op stoom komt, een blunderende minister van Gezondheidszorg én Merkel die zich blind lijkt te staren op besmettingscijfers: nog maar krap de helft van de Duitsers is tevreden over de coronapolitiek van de regering.
Mondkapjes en steekpenningen
Daarbovenop komt een vernietigend en zich uitbreidend corruptieschandaal. Twee parlementsleden van de Unie moesten afgelopen week opstappen, nadat bekend was geworden dat ze tonnen hadden verdiend aan het bemiddelen tussen producenten en afnemers van mondkapjes.
Later leverde nog een CDU'er zijn zetel in, omdat ook hij een mondkapjeshandel had opgezet en daarnaast ook nog van het aannemen van steekpenningen uit Azerbeidzjan wordt verdacht. Inmiddels is er een brede discussie ontstaan over het gebrek aan moraal en afstand tot het bedrijfsleven bij de christendemocraten. Het corruptieschandaal groeit uit tot een vertrouwenscrisis.
Pragmatisch groen
Ook afgezien van de CDU is de politieke situatie in Baden-Württemberg interessant. Het is namelijk de enige deelstaat waar een premier van die Grünen aan de macht is: Winfried Kretschmann. Hij voerde de afgelopen vijf jaar samen met de CDU een 'Groen-Zwarte' regering. Gezien de landelijke peilingen (CDU staat op 33 procent, de Groenen op 18 procent) zou dat zomaar een blauwdruk kunnen zijn voor wat Duitsland in het post-Merkeltijdperk te wachten staat.
Kretschmann is niet een typische Grüne-politicus. Hij werkt opvallend soepel samen met de CDU, en dat is vooral aan zijn pragmatische instelling te danken. Kretschmann zet zich in voor windenergie, maar ook voor de honderdduizenden Baden-Württembergers die werken in de auto-industrie (de deelstaat is onder meer het thuis van Daimler).
Zo stuurde hij een brief naar Brussel met de vraag om coronasteun voor de autoproducenten en is hij is geen voorstander van een verbod op de verbrandingsmotor in 2030. Alles onder het motto: "Een industrie die niet meer bestaat, kun je ook niet veranderen."
De situatie is veel nijpender, de cijfers zijn veel erger dan waar ik politici nu over hoor.
Niet iedereen is enthousiast over de Realpolitik van Kretschmann. "Ik ben erg teleurgesteld. Hij stelt zijn doelen veel te laag. Hij is eigenlijk meer een CDU'er met een groen randje dan andersom", zegt bijvoorbeeld de 20-jarige Jonathan Heckert. De klimaatactivist liep de afgelopen twee jaar mee in de demo's van Fridays for Future en heeft zich voor deze verkiezingen aangesloten bij een nieuwe partij met een strenger klimaatprogramma Die Klimaliste.
Die is nodig, zegt Heckert, want "de situatie is veel nijpender, de cijfers zijn veel erger, dan waar ik politici nu over hoor."
Deze koorddans tussen idealisme en pragmatisme zullen de Groenen ook landelijk moeten opvoeren. Hoe spreek je een grote groep kiezers aan zonder dat je klimaatboodschap verwatert? Het is een interessante vraag die de campagnes - niet alleen die van de Groenen - dit jaar zal domineren.