Vaccinatieprogramma voor armere landen van start: 'Ook goed voor westerse landen'

• Lennard Swolfs

  redacteur Buitenland

Het Covax-programma van de Wereldgezondheidsorganisatie is van start gegaan. In Ivoorkust werd vandaag de eerste prik gezet. Door het programma krijgen ook armere landen toegang tot coronavaccins. In arme landen kunnen mutaties van het coronavirus ontstaan. Daarom is het volgens wetenschappers belangrijk dat er nu ook vanuit de westerse wereld oog is voor deze regio.

"Het laat zien dat samenwerking tussen staten overwint", vertelt Marc Vincent, Unicef-vertegenwoordiger in Ivoorkust. "Alle partners, landen en overheden hebben samengewerkt om de vaccins hier te krijgen."

Vorige week werden er in Ivoorkust 500.000 doses vaccin geleverd. Ook in Ghana zijn vorige week vaccins geleverd. Daar beginnen ze morgen met het prikken van de bevolking. Vandaag kreeg al wel de president van het land een eerste prik. Dit is symbolisch, om de inwoners te laten zien dat het veilig is.

70 procent

Ook in Ivoorkust laten politici zich inenten om aan de bevolking te laten zien dat het betrouwbaar is. De ruim 500.000 doses vaccins zijn gratis. Ruim vijf miljoen mensen kunnen ermee gevaccineerd worden. "De eerste vaccins gaan naar de zorgmedewerkers, defensie- en veiligheidstroepen en leraren", vertelt Epa Kouacou uit. Hij is vaccinatie-specialist bij Unicef Ivoorkust. "Daarna zullen de ouderen en kwetsbare groepen volgen."

Toch is het lang niet genoeg om groepsimmuniteit te bereiken, maar het land heeft ambitieuze plannen. "Hierna willen we alle mensen tussen de 16 en 49 jaar vaccineren", vertelt Kouacou. "Dan zal bijna 70 procent van de bevolking zijn gevaccineerd." Toekomstige vaccins moet Ivoorkust zelf inkopen. Daarvoor zijn ze volgens Vincent al volop in overleg met allerlei partijen.

Ook al zijn de eerste vaccins in West-Afrika nu geleverd, volgens correspondent Elles van Gelder heeft het Covax-programma wel te maken met grote uitdagingen. Dit komt doordat rijke landen op het continent zelf vaccins zijn gaan inkopen, buiten Covax om.

"In eerste instantie was het idee van het initiatief dat rijke landen ook hun vaccins in zouden kopen via Covax. Door zo wereldwijd samen te werken zou je echt gelijke toegang kunnen creëren en zou de hele wereld ook samen sterk staan tegenover de farmaceuten. Rijke landen sloten zich wel aan bij Covax, maar wilden daar niet alleen op vertrouwen en sloten tegelijkertijd eigen bilaterale contracten af. Ze helpen armere landen nog steeds met hun donaties maar concurreren tegelijkertijd met Covax om vaccins, en winnen die race."

Toch blijft Unicef-vertegenwoordiger Marc Vincent in het vaccinatieprogramma geloven. "Het oorspronkelijke plan was dat vaccins beschikbaar zouden zijn voor zowel rijke als arme landen. Het feit dat de eerste zendingen nu ook naar armere landen zijn gestuurd, laat zien dat de samenwerking en dus het platform werkt." Wel zegt hij dat hij graag zou willen dat er meer geld wordt ingezameld, zodat alle landen ervan kunnen profiteren.

Wereldwijd belang

Terwijl westerse landen zelf vaccins zijn gaan opkopen, is het ook zeker in hun belang dat mensen in armere landen worden gevaccineerd. Van Gelder: "Wetenschappers waarschuwen dat in die arme landen nieuwe mutaties kunnen ontstaan, die zich ook weer in westerse landen kunnen verspreiden. Zij moeten dus niet alleen vanuit een moreel oogpunt lage-inkomenslanden helpen."

Er is dan ook volop discussie over het helpen van arme landen. Het Verenigd Koninkrijk zegt de vaccins die ze over hebben straks aan Covax te gaan geven, maar pas als ze de eigen bevolking hebben ingeënt. Andere leiders vinden dat armere landen op die manier alsnog te lang moeten wachten.

"Noorwegen heeft gezegd dat ze vaccins gaan delen met arme landen. Niet als ze thuis 'klaar' zijn, maar parallel aan het vaccineren van de bevolking van Noorwegen. En de Franse president Macron heeft voorgesteld dat rijke landen 3 tot 5 procent van de vaccins die ze binnen krijgen direct zouden moeten delen om zo een eerlijkere verdeling te krijgen", vertelt Van Gelder. "Het blijft afwachten of dat gaat gebeuren."