Oud-vluchtelingen popelen om het parlement in te gaan

• Reinalda Start

  researchredacteur

Op de kandidatenlijsten voor de Tweede Kamer staan dit keer opvallend veel mensen met een vluchtelingen-achtergrond. Zeker tien van hen zijn ooit met hun ouders naar Nederland gevlucht. De meeste in de jaren 90, vooral uit het Midden-Oosten. Wat zijn hun drijfveren en ambities?

Iemand die verzekerd lijkt van een Kamerzetel is Ulysse Ellian. Hij staat op plaats 22 op de lijst van de VVD. Ellian, advocaat van beroep, woont in Almere. Hij vluchtte als baby met zijn ouders uit Afghanistan. Zijn vader, rechtsgeleerde en publicist Afshin Ellian, vluchtte daar eerder al heen vanuit Iran.

"Ik stel mij verkiesbaar voor de VVD omdat die partij voor vrijheid en eigen verantwoordelijkheid staat", verklaart hij zijn keus. "Het idee: je kan er wat van maken als je echt wilt, zonder continu hulp te vragen. Je bent vrij om je eigen keuzes te maken. Dat idee leeft sterker bij de VVD dan bij andere partijen."

Het beschermen van die vrijheid is zijn belangrijkste drijfveer om de landelijke politiek in te gaan. "Dat heeft te maken met mijn persoonlijke verleden", legt hij uit. "Ik wil het Nederland beschermen waar mijn ouders naartoe kwamen, het land van vrijheid en verlichting. Ik zie dat dat niet meer vanzelfsprekend is. En ik ken de gevaren daarvan, mijn tantes in Iran en Afghanistan konden bijvoorbeeld vroeger vrij leven. Dat is nu niet meer zo."

Ellian wil een voorstel indienen dat de versterkte gebedsoproep vanuit moskeeën aan banden legt. "In Almere gebeurde dit het afgelopen jaar, en dat bleek niet uniek. Waarom vinden wij het normaal dat dergelijke geloofsbelijdenissen op straat, tot ver in de wijk, te horen zijn? Het is anders dan het luiden van een kerkklok. Hier wordt gezegd: 'Allah is groot. Er is geen andere god dan Allah.' Ik zou bij wet willen regelen dat zulke uitingen niet versterkt in de openbare ruimte horen. Voor mij is dit een voorbeeld van verdrukking van de verlichte Nederlandse traditie."

Hij staat achter het asielbeleid van de VVD. "Omdat mijn ouders als uitgenodigde politieke vluchtelingen vanuit Iran naar Nederland kwamen, krijg ik vaak te horen dat ik toch niet kritisch over de opvang van asielzoekers kan zijn. Maar dat is wel zo. Juist omdat ze naar een vrij land kwamen wil ik dat beschermen. We kunnen nu eenmaal niet de hele wereld hier opvangen. Daarom moeten we grenzen stellen. Wat mij betreft vangen we alleen politieke vluchtelingen op."

Abassin Nessar wil de Tweede Kamer in voor de PvdA. Hij vluchtte in 1994 als 9-jarige met zijn ouders en zusje vanuit Afghanistan, via Oezbekistan, naar Nederland. Hij staat op plek 28. Ook hij woont in Almere en werkt bij het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Nessar voelt zich thuis bij de PvdA, "omdat die partij staat voor een positief mensbeeld en al 75 jaar strijdt tegen segregatie, ongelijkheid en onrecht, zowel nationaal als internationaal. Ongeacht je opleiding, sekse en afkomst. De PvdA zet zich in voor een beter bestaan voor iedereen", legt hij zijn keuze uit.

Hij vertelt van zijn ouders te hebben geleerd dat je altijd moet strijden tegen onrecht en ongelijkheid. "Ik vind het voor de ontwikkeling van mezelf belangrijk om me in te zetten voor de samenleving. Dat deed ik met mijn werk eerder binnen ontwikkelingssamenwerking, het sociale domein en nu bij Binnenlandse Zaken, maar ook als politicus. Ik denk dat de politiek het meest effectieve platform is om werkelijk fundamentele veranderingen te brengen."

Nessar zou zich in de Kamer willen inzetten voor de huidige generatie jongeren. "Het is de eerste generatie in decennia die het minder heeft dan hun ouders. De coronacrisis treft deze doelgroep onevenredig hard. Er is veel onzekerheid over hun toekomst. Ik wil me hard maken voor het recht op een minimumloon voor iedereen vanaf 18 jaar. Dat minimumloon moet bovendien naar 14 euro per uur."

Het Nederlands en Europees asielbeleid moet "eerlijker en fatsoenlijker", vindt Nessar. "De asielprocedure duurt op dit moment veel te lang. Ook worden veel politieke vluchtelingen - zoals wij dat ooit ook waren - nu veelal onder erbarmelijke omstandigheden opgevangen in de regio. Nederland moet de asielprocedures sneller verwerken en iedereen die daar recht op heeft helpen integreren."

Maar mensen die veilig terug kunnen naar hun eigen land, moeten volgens Nessar zo snel mogelijk op een humane manier terugkeren. "Daarvoor moet er op Europees niveau veel beter worden samengewerkt."

Hind Dekker-Abdulaziz kwam in 1997 naar Nederland, vanuit Irak. Ze was toen 15. Het Utrechtse gemeenteraadslid doet nu een gooi naar het Kamerlidmaatschap voor D66. Ze staat op plaats 28.

"Ik ben opgegroeid in een dictatuur. Voor mij is het heel belangrijk dat mensen in vrijheid kunnen leven, je leven inrichten zoals je zelf wilt. Dat spreekt me aan in D66. Het liberalisme, maar ook de sociale kant", legt ze uit. Dat is voor haar ook het grote verschil met de VVD. "Je kunt niet in vrijheid leven als je geen huis hebt. Dat zijn basisvoorwaarden die goed moeten zijn geregeld, net als gratis kinderopvang."

Als ze in de Tweede Kamer wordt gekozen, wil ze één ding zeker veranderen. "Ik wil af van het label 'migratieachtergrond' bij mensen die hier geboren zijn, de tweede generatie. Dat label krijgen mijn kinderen ook bijvoorbeeld, terwijl ze hier geboren zijn. Ik kan dat niet aan ze uitleggen."

Dekker-Abdulaziz vindt dat dit label in statistieken verkeerd wordt gebruikt, als iets negatiefs. "Kijk naar de leefbarometer. Als er in een wijk veel migranten wonen, weegt dat in de leefbarometer negatief. Dat is raar in 2021 met zoveel gemixte gezinnen. Waarom moeten we generaties lang bij mensen blijven volgen hoe ze het doen? Gelijke behandeling begint bij gelijke labels."

Dekker-Abdulaziz studeerde aan de TU in Eindhoven. Haar technische kennis zou ze in de Kamer ook willen inzetten om aandacht te vragen voor privacy en de bescherming van persoonsgegevens. Maar ook het gebruik van discriminerende algoritmes is haar een doorn in het oog.

Het asielbeleid volgt ze niet op de voet. Wel hoort ze van haar ouders, die vluchtelingen begeleiden, hoe ingewikkeld de participatie- en integratietrajecten zijn. "Ik ben blij met de nieuwe inburgeringswet, waarin is geregeld dat iemand niet zijn eigen taalaanbieder hoeft te zoeken. Dat is straks de rol van gemeenten. Ik mocht op dag één in het azc al Nederlands leren. Dat heeft me enorm geholpen. Meedoen vanaf dag één staat nu ook in het verkiezingsprogramma."