'Miljoenste prik vandaag gezet', Nederland nu rond Europees vaccinatiegemiddelde

De miljoenste coronaprik is vandaag gezet, zegt demissionair minister De Jonge van Volksgezondheid, in de vaccinatiestraat van Rotterdam The Hague Airport. Of het écht de miljoenste vaccinatie is is onzeker: dit is een aanname op basis van berekeningen van GGD GHOR, het Landelijk Netwerk Acute Zorg en het RIVM.

Daarbij gaat het om eerste en tweede vaccinaties. Het RIVM schat dat ruim 154.400 mensen twee keer zijn geprikt.

"Hoe sneller we gaan, hoe sneller we weer terug kunnen naar 'gewoon'", zegt De Jonge in een video op Twitter. "Prik voor prik komen we dichter bij het leven waar we allemaal zo naar snakken."

Na een trage start, geklungel met cijfers en meerdere wijzigingen in de vaccinatiestrategie lijkt Nederland nu in vergelijking met andere Europese landen bij de middenmoot te horen. Een maand geleden bungelde Nederland nog onderaan de Europese lijst van landen, uitgesplitst naar het aandeel ingeënte inwoners.

Inmiddels heeft volgens de Europese evenknie van het RIVM, het ECDC, 4,5 procent van de Nederlanders een eerste prik gekregen. Dat is een hoger percentage dan in onder meer België (4 procent), Duitsland (4 procent), Spanje (3,9 procent), Portugal (3,9 procent), en Italië (3,3 procent). Malta (9,7 procent), Denemarken (5,8 procent), Noorwegen (5,3 procent), Polen (5,3 procent) en Slowakije (5,3 procent) liggen juist voor. De percentages zijn van afgelopen vrijdag.

Allemaal eigen systemen

"Het lijkt aardig op gang te komen dus dat is mooi. Al doende leert men", zegt voormalig RIVM-directeur Roel Coutinho, die de Nederlandse vaccinatiestrategie bij Nieuwsuur eerder 'verbijsterend' en 'beschamend' noemde. Maar een beeld van hoeveel ouderen precies gevaccineerd zijn, ontbreekt.

Zo zijn zorgmedewerkers, als ze niet in de directe covid-19-zorg werken en geen huisartsen zijn, in de getallen samengevoegd met thuiswonende 80-plussers. "Daardoor zijn deze getallen niet goed te interpreteren." Ook is niet helder wie van hen het BioNTech-Pfizer-vaccin, en wie de AstraZeneca-prik heeft gekregen.

Een woordvoerder van het RIVM legt uit dat verder uitsplitsen nu niet mogelijk is, omdat zo'n 30 organisaties informatie aanleveren en die hebben allemaal eigen systemen.

"Ik ben blij dat er 780.000 prikken zijn gezet, maar het kan veel beter", zegt oud-defensiearts Angela Hume, verwijzend naar het gemelde aantal prikken. Eind 2009 en begin 2010 was zij tijdens de Mexicaanse griep verantwoordelijk voor het registreren, controleren en afleveren van miljoenen vaccins. Daarvan werden er zes miljoen in een week tijd gezet.

Hume vindt dat VWS nog steeds 'aan het dobberen' is met veranderende strategieën. "Bij ons was de sleutel tot succes dat de minister in de lead was. Nu is er nog steeds geen command and control bij de minister. En mensen hoefden zich niet centraal aan te melden."

De huidige aanpak, waarbij bijvoorbeeld bewoners van verpleeghuizen niet tegelijkertijd geprikt kunnen worden omdat de een onder de verantwoordelijkheid van een huisarts valt en de ander onder een verpleeghuisarts, maakt het logistiek gezien te ingewikkeld, zegt ze.

En logistiek speelt juist een cruciale rol bij het vaccineren, net als in oorlogen. "De vijand gaat je iedere dag verrassen en wil de logistiek als eerste uitschakelen. Want als je geen aanvoer meer krijgt van voedsel en allerlei spullen, is het na een paar dagen voorbij."

Maar in het geval van de coronacrisis is de logistiek veel complexer, zei minister De Jonge gisteren in de Volkskrant. "Bij de Mexicaanse griep waren er meer dan voldoende vaccins, terwijl de huidige schaarste juist allesbepalend is nu."

Meeste leveringen later

De eerste miljoen prikken werden in zesenhalve week gezet. De Jonge verwacht dat de volgende miljoen prikken in minder dan drie weken worden gezet en het derde miljoen in nog kortere tijd.

De minister verwacht dat in het tweede kwartaal zo'n 20 miljoen doses worden geleverd. Daarmee zouden voor de zomer in ieder geval alle ouderen en mensen met een medische indicatie kunnen worden geprikt, waardoor de meest beperkende maatregelen niet meer nodig zijn.

"Maar de ervaring leert dat leveringen later komen dan verwacht, en dat ze bovendien uit minder vaccins bestaan", zei hij in de krant. "Zelfs nu weten we nog niet zeker hoeveel doses vaccin we in maart krijgen."